تاڭ گاۋزۇ

تاڭ گاۋزۇ لى يۈەن

لى يۈەن ، تاڭ ئىمپېراتورى گاۋزۇ (566-يىلى 4-ئاينىڭ 7-كۈنىدىن 635-يىلى 6-ئاينىڭ 25-كۈنىگىچە) ، شۇدېنىڭ ئىسمى بىلەن ، تاڭ سۇلالىسىنىڭ قۇرغۇچى ئىمپېراتورى . ئۇ لوڭشىڭنىڭ چېڭجىدىن كەلگەن. ئۇ 618-يىلدىن 626-يىلغىچە ۋۇد ھۆكۈمرانلىق قىلغان . تاڭ سۇلالىسى قۇرۇشتىن ئىلگىرى ، ئۇ شاڭشۇ لىڭ ۋە سۈي سۇلالىسىنىڭ باش مىنىستىرى بولغان . كېيىن ، ئۇ باش مىنىستىرلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتىگەن ۋە تاڭ پادىشاھى ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن. ئاخىرىدا ، 618- يىلى ئۇ سۈي ئىمپېراتورى گوڭنىڭ تەختتىن چۈشۈشىنى قوبۇل قىلىپ ، تەختكە چىقىپ ، دۆلەتنىڭ نامىنى تاڭغا ئۆزگەرتتى. تاڭ سۇلالىسى شۇنىڭدىن باشلاپ قۇرۇلغان. لى يۈەن سۇ ياڭ جيەننىڭ ئىمپېراتورى ۋېننىڭ ئىمپېراتورى دۇگۇ چيېلونىڭ جىيەنى ، سۈي ياڭ گۇاڭ ئىمپېراتورى ياڭنىڭ نەۋرە ئاكىسى . مىلادىيە 626-يىلى ئۇنىڭ ئىككىنچى ئوغلى چىن لى شىمىن شاھزادە شۈەنۋۇ دەرۋازىسى ۋەقەسىنى قوزغاپ ، چوڭ ئوغلى ۋە تاج شاھزادىسى لى جيەنچېڭ ۋە تۆتىنچى ئوغلى لى يۈەنجىنى ئۆلتۈردى. ئۇنىڭدىن كېيىن ، لى يۈەن لى شىمىننى تەخت ۋارىسى قىلىپ تەيىنلەشكە مەجبۇر بولغان ، ئۇزۇن ئۆتمەي ئۇ تەختتىن چۈشۈپ ، ئالىي ئىمپېراتورنىڭ ئورنىغا چىققان . كېيىن ئۇ جېڭگۇەن دەۋرىدە ۋاپات بولغان.

كەچمىشى

دەسلەپكى ھايات

كونا تاڭ كىتابىغا قارىغاندا ، ئىمپېراتور گاۋزۇ جوۋ سۇلالىسى تيەنخې ھۆكۈمرانلىق قىلغان بىرىنچى يىلى چاڭئەندە تۇغۇلغان. ئىمپېراتور تەيزوڭ تۇغۇلغان كۈنىنى جېڭگۇ پادىشاھلىقىنىڭ سەككىزىنچى يىلىنىڭ ئۈچىنچى ئېيىنىڭ ئىككىنچى كۈنىدە تەبرىكلىدى .  بۇ ئىمپېراتور گاۋزۇنىڭ تيەنخې ھۆكۈمرانلىق قىلغان بىرىنچى يىلىنىڭ ئۈچىنچى ئېيىنىڭ ئىككىنچى كۈنى (566-يىلى 7-ئاپرېل) تۇغۇلغانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ. سېفۇ يۈەنگۇينىڭ سۆزىگە قارىغاندا ، لى يۈەن 566-يىلى 21-دېكابىر چاڭئەندە تۇغۇلغان ، شىمالىي جوۋ سۇلالىسى دەۋرىدىكى تيەنخېنىڭ بىرىنچى يىلىنىڭ 11-ئېيىدا تۇغۇلغان .  بۇ خاتادەك قىلىدۇ. ئۇنىڭ دادىسى لى بىڭ شىمالىي جوۋ سۇلالىسى دەۋرىدىكى ئەنجونىڭ ۋالىيسى ۋە دۆلەتنىڭ گېنېرالى بولۇپ ، تاڭ كېنەز ئۇنۋانىغا ۋارىسلىق قىلغان. لى يۈەن يەتتە ياشقا كىرگەندە ، دادىسى قازا قىلغان ، لى يۈەن تاڭ كېنەز ئۇنۋانىغا ۋارىسلىق قىلغان.

581 - يىلى ، سۈي ئىمپېراتورى ۋېن شىمالىي جوۋ ئىمپېراتورى جىڭنى تەختتىن چۈشۈشكە مەجبۇرلىغان ، لى يۈەن چيەننيۇ بېيشېن ( ئىمپېراتورنىڭ ئىمپېرىيە قاراۋۇلى ) قىلىپ تەيىنلەنگەن. لى يۈەننىڭ ئانىسى سۈي ئىمپېراتورى ۋېننىڭ ئىمپېراتورى دۇگۇنىڭ سىڭلىسى بولغانلىقى ئۈچۈن (شۇڭا لى يۈەن سۇي ياڭ جيەننىڭ ئىمپېراتورى ۋېننىڭ جىيەنى ئىدى) ، كېيىن ئۇ چياۋ ، لوڭ ۋە چى ۋىلايەتلىرىنىڭ باشلىقى ، شىڭياڭ ناھىيىسىنىڭ باشلىقى بولغان. 604-يىلى ، سۈي ئىمپېراتورى ۋېن ۋاپات بولغان . ئۇ لۇفەننىڭ ۋالىيلىقىغا يۆتكەلدى . سۈينىڭ دايې ھۆكۈمرانلىق قىلغان ئىمپېراتور ياڭنىڭ بىرىنچى يىلى (605) ، ئۇ ئوردىنىڭ كىچىك نازارەتچىسى بولۇشقا يۆتكەلدى. دايېنىڭ ئىككىنچى يىلى ئۇ جېڭجۇنىڭ ۋالىيلىقىغا تەيىنلەنگەن  . دايېنىڭ توققۇزىنچى يىلى (613) ، ئۇ ئىمپېرىيە قاراۋۇللىرىنىڭ كىچىك مىنىستىرى بولۇشقا يۆتكەلدى . شۇ يىلى ، سۈي ئىمپېراتورى ياڭ گوگۇرىيونى بويسۇندۇردى ، ئۇنىڭ نەۋرە ئاكىسى لى يۈەن خۇەييۈەن بازىرىدىكى قاتناشنى نازارەت قىلىشقا مەسئۇل بولدى (بۈگۈن لياۋنىڭ چاۋياڭغا يېقىن). ياڭ شۈەنگان قوزغىلاڭلىرى مەزگىلىدە ، ئىمپېراتور ياڭدى لى يۈەننى شياڭگاڭدا قېلىپ ، گۇەنيۈدىكى ھەربىي ئىشلارغا مەسئۇل بولۇشقا بۇيرۇدى. بۇنىڭدىن كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى ، گەرچە لى يۈەننىڭ فامىلىسى باشقىچە بولسىمۇ ، ئەمما ئۇنىڭ نەۋرە تۇغقانلىقى سەۋەبىدىن سۈي خاندانلىقىنىڭ خان جەمەتى بىلەن قويۇق مۇناسىۋىتى بار بولۇپ ، سوتنىڭ نۇرغۇن مۇھىم پائالىيەتلىرىگە قاتناشقان. ئۇ يەنە بۇ پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ ئىختىساسلىقلارنى قوبۇل قىلدى ، بۇ ئىمپېراتور ياڭنىڭ گۇمانىنى قوزغىدى. لى يۈەن قورقۇپ ، ھاراق ئىچىش ۋە پارا ئېلىش ئارقىلىق «ئۆزىنى ناپاك قىلدى».

دايېنىڭ 11-يىلى (615-يىلى) لى يۈەن شەنشى خېدوڭ ناھىيىسىنىڭ راھەت ۋە تەسەللى ئەلچىسى قىلىپ تەيىنلەنگەن . دايېنىڭ 12-يىلى (616) ، ئۇ ئوڭ قوغدىغۇچىلارنىڭ گېنېرالىغا ئۆستۈرۈلگەن . دايېنىڭ 13-يىلىنىڭ بىرىنچى ئېيىدا (617) ، ئۇ تەييۈەن ناھىيىسىگە ۋالىي بولۇپ يۆتكەلدى. 7-ئايدا ، ئۇ ناھىيىلىك سوتچى ۋاڭ ۋېي ۋە ۋۇيا لاڭجياڭ گاۋ جۇنيانى ئۆلتۈردى ۋە پادىشاھقا خىزمەت قىلىش ، توپىلاڭنى بېسىقتۇرۇش ۋە سۈي ئىمپېراتورنى بايرىقى ئاستىدا جىنياڭ ناھىيىسىدە قوزغىلاڭنى رەسمىي باشلىدى . جىنياڭدىكى قوزغىلاڭغا دەرھال لى جەمەتى ۋە قېيناتا-قېينانىلىرى ئىنكاس قايتۇردى. ئۇ قوزغىلاڭچىلار ۋە قاراقچىلارنى تەسلىم قىلماقچى بولغاندا ، تۇغقانلىرىنى تېزدىن ئالغا ئىلگىرىلەشكە ئەۋەتكەن ، ھەمدە تۈركىيە شىبى خاننىڭ 500 ئاتلىق ئەسكەرلىرىنىڭ ياردىمىدە ئۇ 12-ئايدا قولغا چۈشۈرگەن سۈي داشىڭ شەھىرىگە ھۇجۇم قىلغان .

ئۇ دەي ۋاڭ ياڭ سىزنى قورچاق ئىمپېراتور سۈپىتىدە قوللىدى ، سۈي ئىمپېراتورى ياڭنى ئالىي ئىمپېراتور دەپ ھۆرمەتلىدى ۋە ئۇنىڭغا ئالتۇن پالتا ، ئالاھىدە ھوقۇقنىڭ ئەلچىسى ، دۆلەت ئىچى ۋە سىرتىدىكى بارلىق ھەربىي كۈچلەرنىڭ باش قوماندانى ۋە باش مىنىستىر ئۇنۋانى بېرىلدى . ئۇ تاڭ پادىشاھىغا ئۆستۈرۈلگەن ، ئۇزۇن ئۆتمەي ئۇ ئۆزىنى باش مىنىستىر قىلىپ تىكلىگەن . يىنىڭ ئىككىنچى يىلى (618) ، لى يۈەننىڭ مەجبۇرلىشى بىلەن ياڭ سەن تاڭ پادىشاھىنىڭ توققۇز سوۋغات كىتابىنى ئېلان قىلىپ ، لى يۈەنگە توققۇز سوۋغات قوشتى . شۇنىڭدىن باشلاپ ، لى يۈەن تۇتقۇننى قوبۇل قىلىشتىن ئىلگىرى ئاخىرقى باسقۇچنى تاماملىدى.

تاڭ سۇلالىسىنى قۇرۇشى

يىنىڭ ئىككىنچى يىلىنىڭ ئۈچىنچى ئېيىنىڭ 11-كۈنى (مىلادىيە 618-يىلى 11-ئاپرېل ، سۈينىڭ ئىمپېراتورى گوڭنىڭ ھۆكۈمرانلىق ئۇنۋانى ، مىلادىيە 618-يىلى 11-ئاپرېل) ، سۈي ئىمپېراتورى ياڭ خائىن يۈ ۋېنخۇاجى تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلگەندىن كېيىن ، يىڭنىڭ ئىككىنچى يىلى (مىلادىيە 618-يىلى 6-ئاينىڭ 18-كۈنى) سۇڭ ئىمپېراتورى بولغان . سۇلالىسى ۋە سۈي سۇلالىسى ئاخىرلاشتى. لى يۈەن باشقا شاھزادە ۋە سەردارلارنى يوقىتىشقا باشلىغان ۋە تاڭ سۇلالىسىنى بىرلىككە كەلتۈرۈش ئۈچۈن ئۇرۇش قوزغىغان . ئۇنىڭ بالىلىرى لى شىمىن ، لى جيەنچېڭ ، لى يۈەنجى ، مەلىكە پىڭياڭ جاۋ ، جىيەنى لى شياۋگۇڭ ، داڭلىق گېنېرال لى جىڭ ۋە لى شىچى قاتارلىقلارنىڭ بويسۇندۇرۇلۇشىغا ئەگىشىپ ، شۈ رېنگاۋ ، شۆ جۈ ، لى گۈي ، سۇڭ جىڭ ، ليۇ دۈي ، سۇڭ جىڭ ، ليۇ ۋۇجۇ ، ۋاڭ شياڭيىڭ Shidu .

ئەڭ ئاخىرقى لياڭ شىدۇ جېڭگۇەننىڭ ئىككىنچى يىلى (628) تىنىچلانغان ، بۇ ۋاقىتتا ئۇ ئاللىبۇرۇن ئىككىنچى ئوغلى لى شىمىنغا تەختتىن ۋاز كەچكەن. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ، ئۇ شەرقىي تۈركلەر بىلەن غەربىي تۈركلەرنىڭ بۆلۈنۈشىدىن پايدىلىنىپ ، شىمالىي چېگرانى ساقلاپ قالدى ، بۇ ئۇنىڭ ئوتتۇرا تۈزلەڭلىكنى ئىگىلەش ھوقۇقىغا ئېرىشىشىدىكى ئاساسلىق شەرت ئىدى ( تاڭ سۇلالىسى بىلەن تۈركلەر ئوتتۇرىسىدىكى ئۇرۇشقا قاراڭ ).

رەسمىي تۈزۈم جەھەتتە ، لى يۈەن ۋۇدنىڭ يەتتىنچى يىلى (624) تاڭ بيۇروكرات سىستېمىسىنى ئېلان قىلدى ، بۇ سىستېمىدا ئاساسەن سۈي سىستېمىسى ئىشلىتىلگەن. دېھقانچىلىق جەھەتتە ئۇ مىلادىيە 624-يىلى باراۋەر مەيدان سىستېمىسىنى ئېلان قىلدى . ئۇ يەنە باجنى تەڭشەپ ، يەر ئالغان دېھقانلارنىڭ يۈكىنى يېنىكلەتتى. قانۇن جەھەتتە ، ئۇ سۈي ئىمپېراتورى ياڭنىڭ نۇرغۇن قاتتىق سىياسەتلىرىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇپ ، ۋۇد كودىنى ئېلان قىلدى . لى يۈەننىڭ تاڭ سۇلالىسى ئۈچۈن قوللانغان تەدبىرلىرى تاڭنىڭ « جېڭگۇەننى باشقۇرۇش » ئىمپېراتورى تەيزوڭ ئۈچۈن ئىنتايىن مۇھىم ئاساس سالغان .

تەختتىن چۈشۈرۈلۈشى

ئىمپېراتور گاۋزۇ ھۆكۈمرانلىق قىلغان مەزگىلدە ، ئۇ ۋارىسلىق قىلىش مەسىلىسىنى تېزدىن ئورنىتالمىدى ۋە ھەل قىلالمىدى . گەرچە ئۇ چوڭ ئوغلى لى جيەنچېڭنى بالدۇرلا تاج شاھزادىسى قىلىپ تەيىنلىگەن بولسىمۇ ، ئەمما ئۇ تەخت ۋارىسى شاھزادە لى جيەنچېڭ بىلەن ئوغۇللىرى ئوتتۇرىسىدىكى ئوچۇق ۋە مەخپىي كۈرەشلەرنى كۆرگەن ، ئەمما ئۇ ئۇلارنى قايتا-قايتا تىنىچلاندۇرۇپ ۋە ئۇنىڭغا يول قويغان ، ئۇ ئوغۇللىرىنى كونترول قىلماي بىر-بىرىنى تەكشۈرۈپ تەڭپۇڭلاشتۇرماقچى بولغان. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ، ئۇنىڭ ئىككىنچى ئوغلى لى شىمىننىڭ نۇرغۇن قوللىغۇچىلىرى بار بولۇپ ، تاج شاھزادىسى لى جيەنچېڭ ، لى يۈەنجى ۋە لى شىمىن ئوتتۇرىسىدىكى زىددىيەتنىڭ كەسكىنلىشىشىنى كەلتۈرۈپ چىقاردى.

ئاخىرىدا ، لى شىمىن تەشەببۇسكارلىق بىلەن سىياسىي ئۆزگىرىش قوزغاپ ، تارىختا شۈەنۋۇ دەرۋازىسى دەپ ئاتالغان . لى جيەنچېڭ بىلەن لى يۈەنجى لى شىمىن تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلگەن ، لى شىمىن ئارمىيىسى چاڭئەننى كونترول قىلغان . ئۇ يالغاندىن بۇ ئىككەيلەننىڭ توپىلاڭنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلىقىنى ۋە جازاغا ئۇچرىغانلىقىنى ئوتتۇرىغا قويدى. مىنىستىرلىرىنىڭ قوللىشى ۋە قوللىشى بىلەن لى يۈەن ھەربىي ۋە دۆلەت ئىشلىرىنى لى شىمىنغا تاپشۇرۇشقا مەجبۇر بولدى. لى جيەنچېڭ بىلەن لى يۈەنجى ئاۋامغا چۈشۈرۈلۈپلا قالماي ، جەمەت تىزىملىكىدىن قوغلاپ چىقىرىلىپلا قالماي ، ئۇلارنىڭ ئون ئوغلىمۇ ھەممىسى ئۆلتۈرۈلۈپ ، جەمەت تىزىملىكىدىن قوغلاندى.

ئۈچ كۈندىن كېيىن ، ئىمپېراتور گاۋزۇ ئاللىقاچان ھەقىقىي ھوقۇقنى ساقلاپ كەلگەن ئىككىنچى ئوغلى لى شىمىننى تاج شاھزادىسى قىلىپ تەيىنلىدى. ئۈچ ئايدىن كېيىن ، ئۇ لى شىمىن تەختىدىن تەختتىن چۈشۈپ ، ئىمپېراتورنىڭ بارلىققا كېلىشى ئۈچۈن تەختتىن چۈشتى . جېڭگۇەننىڭ ئۈچىنچى يىلى ئۇ خۇڭيى ئوردىسىغا كۆچۈپ كەلگەن.

ئۆلۈم

جېڭگۇەننىڭ توققۇزىنچى يىلى (635-يىلى) بەشىنچى ئاينىڭ ئالتىنچى كۈنى ، ئىمپېراتور تەيزوڭ لى يۈەن 69 يېشىدا ۋاپات بولغان. ئۇ ۋاپات بولغاندىن كېيىن ، ئىمپېراتور تەيۋۇ ، بۇتخانا ئىسمى گاۋزۇ دەپ ئاتالغان ۋە شيەنلىڭغا دەپنە قىلىنغان . شاڭيۈەننىڭ تاڭ ئىمپېراتورى گاۋزوڭ ھۆكۈمرانلىق قىلغان بىرىنچى يىلى (674) ئاۋغۇستتا ، ئۇنىڭ ئۆلگەندىن كېيىنكى ئىسمى ئىمپېراتور شېن ياۋغا ئۆزگەرتىلگەن . تاڭنىڭ تيەنباۋ ھۆكۈمرانلىقىدىكى ئىمپېراتور شۈەنزوڭنىڭ 13-يىلى (754-يىلى) ئۇنىڭغا شېن ياۋ داشېڭ داگۇاڭشياۋ ئىمپېراتورى ئۇنۋانى بېرىلگەن .

ۋەزىر - ۋۇزرالىرى

[ edit ]

• لى شىمىن (618-626 شاڭشۇ لىڭ ؛ 625-626 جوڭشۇ لىڭ)
• پېي جى (618-623 ، كاتىبات باشقارمىسىنىڭ ئوڭ مىنىستىرى 62 623-626 ، كاتىبات باشقارمىسىنىڭ سول مىنىستىرى)
• ليۇ ۋېنجىڭ (ئەدلىيە مىنىستىرى 618-يىلى)
• شياۋ يۈ (618-620 ، ئىچكى ئىشلار مىنىستىرى ؛ 620-623 ، كاتىبات باشقارمىسىنىڭ مىنىستىرى ؛ 623-626 ، كاتىبات باشقارمىسىنىڭ ئوڭ مىنىستىرى)
• دو ۋېي (618-يىلى ئىچكى ئىشلار مىنىستىرى)
• دو كاڭ (618-يىلى دۆلەت ئىشلىرى مىنىستىرى)
• چېن شۇدا (618-620 ، دۆلەت ئىشلىرى مىنىستىرى ؛ 620-626 ، دۆلەت مىنىستىرى)
• ياڭ گوڭرېن (619-620 ، دۆلەت ئىشلىرى مىنىستىرى ؛ 620-623 ، دۆلەت ئىشلىرى مىنىستىرى ؛ 623-626 ، كاتىبات باشقارمىسىنىڭ مىنىستىرى)
• فېڭ دەي (620-626)
• Pei Ju (624-625)
• لى يۈەنجى (625-626)
• يۈۋېن شىجى (625-626 شىجۇڭ ؛ 626-627 جوڭشۇ لىڭ)
• گاۋ شىليان (626-627)
• فاڭ شۈەنلىڭ (626-629)

Era	شاڭشۇ لىڭ	شاڭشۇ زۇ پوشې	Shangshu You Pushe	نايان (سوت مىنىستىرى)	ئىچكى ئىشلار مىنىستىرى (كاتىبات باشقارمىسىنىڭ مىنىستىرى)
Wude Year 1 (مىلادىيە 618-يىل)	لى شىمىن		Pei Ji	ئاۋغۇستتا ، ليۇ ۋېنجىڭ دو كاڭنى ​​باش بىناكارلىق ۋەزىپىسىدىن قالدۇردى ، ئۆكتەبىردە ئۇ چېن شۇدانى ئىمپېرىيە سوت مەھكىمىسىنىڭ مۇئاۋىن مىنىستىرىلىق ۋەزىپىسىدىن قالدۇردى.	دو ۋېي 6-ئايدا ۋاپات بولغان
ۋۇدنىڭ ئىككىنچى يىلى (619)	لى شىمىن		Pei Ji	چېن شۇدا 1-ئايدا ئىمپېرىيە سوت مەھكىمىسىنىڭ مىنىستىرى ، ياڭ گۇڭرېن ئۆكتەبىردە لياڭجۇنىڭ ۋالىيلىقىغا تەيىنلەنگەن.	شياۋ يۈ
ۋۇدنىڭ ئۈچىنچى يىلىنىڭ چىڭچېن يىلى (مىلادى 620-يىل)	لى شىمىن		Pei Ji	چېن شۇدا ۋە لياڭجۇنىڭ ۋالىيسى ياڭ گۇڭرېن رەھبەرلىك قىلدى	شياۋ يۈ جوڭشۇ شىلاڭ (مەركىزىي كاتىبات باشقارمىسىنىڭ مىنىستىرى ) ئۇنۋانىغا ئېرىشتى .
ۋۇدنىڭ تۆتىنچى يىلى (مىلادىيە 621-يىلى)	لى شىمىن		Pei Ji	چېن شۇدا ۋە لياڭجۇنىڭ ۋالىيسى ياڭ گۇڭرېن رەھبەرلىك قىلدى	شياۋ يۈ جوڭشۇ شىلاڭ (مەركىزىي كاتىبات باشقارمىسىنىڭ مىنىستىرى ) ئۇنۋانىغا ئېرىشتى .
ۋۇدنىڭ بەشىنچى يىلى (مىلادىيە 622-يىلى)	لى شىمىن		Pei Ji	چېن شۇدا ۋە لياڭجۇنىڭ ۋالىيسى ياڭ گۇڭرېن رەھبەرلىك قىلدى	شياۋ يۈ جوڭشۇ شىلاڭ (مەركىزىي كاتىبات باشقارمىسىنىڭ مىنىستىرى ) ئۇنۋانىغا ئېرىشتى .
ۋۇدنىڭ ئالتىنچى يىلى (مىلادىيە 623-يىل)	لى شىمىن	Pei Ji	پېي جى 4-ئايدا شياۋ يۈنى سول خىزمەتچى بولۇشقا يۆتكىگەن .	چېن شۇدا بىلەن ياڭ گوڭرېن 4-ئايدا سوتقا كىرگەن	شياۋ يۈ تۆت ئاي سىز پۇشې فېڭ دېيىغا يۆتكەلگەن ، ئەمەلىيەتتە ياڭ گوڭرېنغا تۆت ئاي تەيىنلەنگەن ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا كادىرلار مىنىستىرى بولغان.
ۋۇد 7-يىل جياشېن (مىلادى 624-يىل)	لى شىمىن	Pei Ji	شياۋ يۈ	چېن شۇدا پېي جۇ 12-ئاي ، شاھزادەنىڭ كاتىپى	فېڭ دەي ياڭ ياڭ گۇڭرېن كادىرلار مىنىستىرى
ۋۇدنىڭ سەككىزىنچى يىلى (مىلادىيە 625-يىل)	لى شىمىن	Pei Ji	شياۋ يۈ	چېن شۇدا ۋە پېي جۇ نويابىردا تەيىنلەنگەن ، لى يۈەنجى نويابىردا ئىشتىن بوشىتىلغان ، يۇۋېن شىجى نويابىردا تەيىنلەنگەن ، ساراي ئوردىسى سىما ۋە شاھزادە جانشى چۈەن جيەنشيۇ	نويابىردا ياڭ گوڭرېنغا كادىرلار مىنىستىرى ، شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا لى شىمىن ئۇنۋانى بېرىلدى.
ۋۇدنىڭ توققۇزىنچى يىلى (مىلادىيە 626-يىل)	لى شىمىن 6-ئايدا تاج شاھزادىسى بولدى	پېي جى يانۋاردا سىكوڭ شياۋيۈگە يۆتكىلىپ ، ئۆكتەبىردە كەچۈرۈم قىلىنغان	شياۋ يۈ 7-ئايدا زو پوشې فېڭ دېيىغا يۆتكەلگەن	چېن شۇدا ئۆكتەبىردە لى يۈەنجىنى ئىشتىن بوشاتتى ، 6-ئايدا يۈۋېن شىجىنى ئىجرا قىلدى ، ئۇنى جوڭشۇ لىڭغا يۆتكىدى ، گاۋ شىليەن 7-ئايدا تەيىنلەندى.	7-ئايدا ، فېڭ دېيى سىز پۇشېغا يۆتكەلدى. 7-ئايدا ، ياڭ گۇڭرېن ئىشتىن بوشىتىلدى . 6-ئايدا ، لى شىمىن تاج شاھزادىسى قىلىندى. 7-ئايدا ، فاڭ شۈەنلىڭغا يۈۋېن شىجى ئۇنۋانى بېرىلگەن .

ئائىلە

[ edit ]

Lineage

[ edit ] لى يۈەننىڭ بوۋىسى لى خۇ ئىلگىرى شاڭشۇ زۇ پوشې بولۇپ ، لوڭشى ناھىيىلىك كىنەز ۋە داي فامىلىسى دېگەن نامغا ئېرىشكەن. ئۇ يۇۋېن تەي ۋە باشقا سەككىز گېنېرال بىلەن بىرلىكتە دۆلەتنىڭ سەككىز تۈۋرۈكى دەپ ئاتالغان . يۈۋېن تەي ئائىلىسى شىمالىي جوۋ سۇلالىسىنى قۇرغاندىن كېيىن ، لى خۇ ئاللىقاچان قازا قىلغان ۋە لوڭشى ناھىيىسى كىنەزلىكى ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن. ئۇنىڭ دادىسى لى بىڭ ئەنجونىڭ ۋالىيسى ۋە شىمالىي جوۋ سۇلالىسىنىڭ گېنېرالى بولغان. ئۇ لوڭشى ناھىيىسىنىڭ كىنەز ئۇنۋانىغا ۋارىسلىق قىلغان ۋە 550-يىلى تاڭ كېنەز ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن ، شۇنىڭ بىلەن تاڭ كىنەزلىكى بولغان. لى خۇ فامىلىلىكتىن كېيىن تاڭ كىنەز شياڭ ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن. لى يۈەن يەتتە يېشىدا دادىسىدىن ئايرىلىپ ، تاڭ كىنەز ئۇنۋانىغا ۋارىسلىق قىلغان.

لى يۈەن سۇ سۇلالىسىنىڭ ئىمپېراتورى ياڭ گۇاڭنىڭ نەۋرە ئاكىسى ئىدى . شىمالىي جوۋ ئىمپېراتورى مىڭجى ، ئىمپېراتور يۈەنجېن ، لى يۈەننىڭ بىئولوگىيىلىك ئانىسى ۋە سۈي ئىمپېراتورى ۋېننىڭ ئىمپېراتورى ۋېنشيەن ئايرىم-ئايرىم ھالدا غەربىي ۋېي سۇلالىسىنىڭ سەككىز تۈۋرۈكىنىڭ بىرى بولغان چوڭ قىزى ، تۆتىنچى قىزى ۋە يەتتىنچى قىزى .

Patrilineal Research

[ edit ] ئەنئەنىۋى تارىخىي خاتىرىلەرگە قارىغاندا ، تاڭ سۇلالىسى خان جەمەتى لى  ئوغلى لى شىننىڭ ئەۋلادى بولغان  لى جەمەتىدىن كەلگەن. ئۇلار دائىم لوڭشى دىداۋ ( دىداۋ ناھىيىسى ، لۇڭشى قوماندانلىق شتابى  ) دىكى كىشىلەر دەپ ئاتالغان ، ئەمما لوڭشى چېڭجى ( چېڭجى ناھىيىسى ، لوڭشى قوماندانلىق شتابى  ) دىكى كىشىلەر دەپمۇ ئاتالغان .

تاڭ سۇلالىسى خان جەمەتى ئۆزىنى لائوزىنىڭ ئەۋلادلىرى دەپ قارىغان ۋە تاۋزىمغا چوقۇنىدىغان بولغاچقا  ، تاڭ سۇلالىسى دەۋرىنىڭ ۋۇد ھۆكۈمرانلىقىنىڭ توققۇزىنچى يىلى ، بۈيۈك تارىخچى فۇ يى ئىمپېراتورغا خاتىرە بۇيۇمى سۇنۇپ ، بۇ يەردە تاۋزىمنى ئىلگىرى سۈرگەن ۋە بۇددا دىنىنى باستۇرۇپ ، تاۋزىم بىلەن بۇددا دىنى ئوتتۇرىسىدا مۇنازىرە قوزغىغان  . راھىب فالىن فۇ يىغا قارشى تۇرۇش ئۈچۈن «بىدئەتنى يوقىتىش توغرىسىدا» ۋە «دىئالېكتىكىلىق ھەققىدە» دەپ يازغان . فا لىن تاڭ سۇلالىسى خان جەمەتىنىڭ لائوزى لى ئېردىن كەلگەنلىكى ، ئۇلارنىڭ لوڭشى لى ئائىلىسى بىلەن مۇناسىۋىتى يوق ، ئەكسىچە تۇئوبا جەمەتىنىڭ ئەۋلادلىرى دېگەن قاراشقا قارشى تۇرغان .  شۇنىڭ بىلەن فا لىن تاڭ ئىمپېراتورى تەيزوڭنى غەزەپلەندۈردى ۋە يىجوغا سۈرگۈن قىلىندى ۋە ئۇ يەردە ۋاپات بولدى .  سۇڭ سۇلالىسى دەۋرىدىكى جۇ شى  ۋە جېڭ ئالتىياۋ  لى ۋە تاڭ سۇلالىسىنىڭ ئاياللارغا ھۆرمەتسىزلىك قىلىش ۋە ئائىلە قائىدىسىگە بۇزغۇنچىلىق قىلىش بىلەن خاراكتېرلەنگەنلىكى ۋە ئۇلارنىڭ ۋەھشىيلەردىن كېلىپ چىققانلىقىغا ئىشەنگەن.

فېڭ چېڭجۈن لى خۇنىڭ ئىنىلىرىنىڭ چى توۋ ۋە چى دو دەپ ئاتالغانلىقىغا ئىشىنىپ ، لى يۈەننىڭ ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ خۇ پۇشتىدىن بولۇشى مۇمكىن دەپ گۇمان قىلغان .  چېن يىنكې ئۆزىنىڭ «لى ۋە تاڭ كلان مەسىلىسى توغرىسىدىكى ئۈچ ماقالىسى» دە لى يۈەننىڭ ئەجدادى لى شىنىڭ خەنزۇ مىللىتىدىن بولغانلىقىغا ئائىت پاكىتلارنى ئوتتۇرىغا قويدى .  ليۇ پانسۈي  ۋە ۋاڭ توڭلىڭ  لى يۈەننىڭ ئائىلىسى تۇئوبا جەمەتىنىڭ ئەۋلادى دەپ قارىغان . ليۇ پانسۈي كېيىنچە ئۇنىڭ كۆز قارىشىنى ئەمەلدىن قالدۇردى  ، بۇ قاراشنىڭ تەتقىقات ئارقىلىق ساختىلىق ئىكەنلىكى ئىسپاتلاندى  ئەمما ئۇنىڭ نەزەرىيىسى دەسلەپكى مەزگىللەردە شياڭ دا  ۋە چېن دېڭيۈەن  ئالىملار ئارىسىدا مۇنازىرە قوزغىدى

تاڭ ئەجدادلىرى قەبرىسىنىڭ ھازىرقى خېبېي ئۆلكىسىگە جايلاشقانلىقىغا ئاساسەن ، چېن يىنكې لى تاڭنىڭ جاۋجۈن لى جەمەتىدىن كەلگەن دەپ قارىغان . يۈۋېن تەينىڭ گۇەنجوڭنى مەركەز قىلغان «گۇەنجوڭ ئېغىزىدىكى شتاتلارنى ئەسلىدىكى ئەجدادلىرى ماكانىغا ئايلاندۇرۇش» سىياسىتى سەۋەبىدىن ، ئۇ ئاتا-بوۋىسىنىڭ ئۆيىنى جاۋجۈندىن لۇڭشىغا ئۆزگەرتكەن. ئەمەلىيەتتە ، ئۇلار يا جاۋجۈن لى جەمەتىنىڭ نامرات ئەزالىرى ياكى گۇاڭيا شۇ ئائىلىسىنىڭ ساختا ئەزالىرى ئىدى .  ياۋ ۋېييۈەن بۇ قاراشقا قوشۇلدى ۋە ھازىرقى زامان كىشىلىرى تەمىنلىگەن لى تاڭ جەمەتىنىڭ باشقا مىللەتتىن كېلىپ چىققانلىقىغا ئائىت دەلىل-ئىسپاتلار شەك-شۈبھىسىز بولمىسىمۇ ، ئەمما تەجرىبىۋى پاكىت يوق دەپ قارايدۇ .

تېكىست تەتقىقاتىدىن كېيىن ، جۇ شىزۇ لى شى بىلەن لى بۇينىڭ ئوخشاش ئادەم ئەمەسلىكىگە ئىشەنگەن. لى شى كۈچلۈك جەمەتنىڭ ئەۋلادى بولۇپ ، ۋۇچۈەنگە ئورۇنلاشقان ، كېيىن ئۇ قازا قىلغان. ئالتە گارنىزوننىڭ ئىسياندىن ساقلىنىش ئۈچۈن ، ئۇنىڭ ئوغلى لى تيەنشى دادىسىنىڭ جەسىتى بىلەن جەنۇبتىكى جاۋ ناھىيىسىدىكى گۇاڭگاغا كۆچۈپ كېلىپ ئۇنى ئۆيىگە ئايلاندۇردى ، ئەمما ئۇزۇن ئۆتمەي ئۇ يەردە قازا قىلدى. ئوغلى لى خۇ دادىسى بىلەن بوۋىسىنى بىللە دەپنە قىلدى ، بۇ ئاتالمىش ​​تاڭ ئەجدادلىرى قەبرىسى . لى ئائىلىسى جاۋجۈن لى جەمەتىدىن ئەمەس ، بەلكى لوڭشى لى جەمەتىدىن ئىدى .

غۇز-خەن ئارىلاشمىسى

چېن يىنكېنىڭ قارىشىچە ، گەرچە لى خۇ ئائىلىسىنىڭ ئاتا-بوۋىسى خەنزۇلار بولسىمۇ ، لى يۈەننىڭ ئائىلىسىدىكىلەر ئۇزۇندىن بۇيان شيەنبېي ئاقسۆڭەكلىرى بىلەن توي قىلغان ۋە ئۇلارنىڭ ئانىسىدا چەتئەل قېنى بار .  بۇ قاراش چيەن مۇ سا مېڭۋۇ  ۋە باشقىلار تەرىپىدىن قوللانغان ،  جۇڭگونىڭ كامبرىج تارىخى  ئەسەرلەردىمۇ قوبۇل قىلىنغان  سېن جوڭمياۋ بىر قېتىم مياۋ فېڭلىننىڭ لى تاڭ ئائىلىسىنى غۇز بىلەن خەننىڭ ئارىلاش مۇسابىقىسى سۈپىتىدە قوللىشىنى مۇزاكىرە قىلغان . ئۇ لى تاڭ خان جەمەتى بىلەن شيەنبېي ئوتتۇرىسىدىكى نىكاھنى تىلغا ئالدى ، ئەمما قان ئارىلاشتۇرۇش قەدىمكى دەۋرلەردىن تارتىپلا ئومۇملاشقان ، يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا تەكشۈرۈشكە ئەرزىمەيدۇ دەپ قارىدى .

گەن خۇەيجېننىڭ قارىشىچە ، لى يۈەننىڭ ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ خېشى كارىدورىدىكى ئوتتۇرا ئاسىيا مىللىتىدىن كەلگەن بولۇشى مۇمكىن ، ئەمما ئۇلار ئۆزىنى لوڭشى لى ئائىلىسى دەپ تونۇغان ، ئۇلارنىڭ ئەجدادلىرى 16-پادىشاھلىق دەۋرىدىن باشلاپ ھەر خىل لياڭ ھاكىمىيەتلىرىنىڭ ھاكىمىيەت گۇرۇپپىلىرىغا لوڭشى لى ئائىلىسى دەپ قاتناشقان .