پۇقرالارنىڭ بەخىت تۇيغۇسى كۆرسەتكۇچى

	مەنبەلەلەر ياكى پايدىلانغان ماتېرياللار يىتەرلىك ئەمەس ئشەنچىلىك مەنبە ئارقىلىق تۇلۇقلاڭ، مەنبەسى بولمىغان مەزمۇن ئۆچۇرلىدۇ.

پۇقرالارنىڭ بەخىت تۇيغۇسى كۆرسەتكۇچى GNHGross National Happiness

كىشلەرنىڭ ئۆزى تېنىنىڭ مەۋجۇتلۇقى ۋە تەرەققىيات ئەھۋالىغا نىسبەتەن بەھرىمان بولۇش ۋە بەھىرلىنىش ھېس تۇيغۇسى بولۇپ، كىشلەرنىڭ بەخىت تۇيغۇسىدىكى بىر خىل كۆرسەتكۈچنى كۆرسىتىدۇ، . . ئوخشىمىغان كىشلەرنىڭ بەخىت تۇيغۇسىنى چۈشىنىشى ئوخشىمايدۇ ، مەسلەن :بەزى شەھەرلىكلەر : بەخىت بولسا يۇقىرى مائاش ، تاۋار ئولتۇراق ئۆيگە ئىگە بولۇشنى بەخت دەپ قارىسا ، بەزىلەر : بىر شىركەت قۇرۇپ چىقىش ۋە ئۆز ماركىسىنى يارىتىشنى بەخىت دەپ قارايدۇ . بەخىت تۇيغۇسى بولسا ، قانائەتلىنىش ، خوشاللىق ، قىممەت قاراشنىڭ ئورگانىك بىرىكمىسىدۇر.

بەخىت تۇيغۇسى كۆرسەتكۈچىنى ئەڭ دەسلەپ جەنۇبىي ئاسىيادىكى بۇتاننىڭ پادىشاھى ئوتتۇرغا قويغان . ئۇ مۇنداق دەپ قارىغان ، سىياسەت بەخىتكە كۆڭۈل بۆلۈشى كىرەك ، بەخىتنىڭ ئەمەلگە ئېشىشىنى مەقسەت قىلىش كىرەك ، قانداق قىلغاندا كىشلەردىكى ماددى ۋە مەنىۋى تۇرمۇش تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلاپ قالغىلى بولىدۇ دەپ قارىغان. مۇشۇ كۆز قاراش ئاساسىدا ، ھۆكۈمەت سىياسەتنى ياخشىلاش ، ئىقتىسادنى ئاشۇرۇش ، مەدەنىيەتنى تەرەققىي قىلدۇرۇش ، مۇھىت قوغداش تۆتىنىڭ بىرلىشىشىدىن پۇقرالارنىڭ بەخىت تۇيغۇسى كۆرسەتكۈچىنىڭ ئۆلچىمى قىلغان .

كىشلەرنىڭ بەخىت تۇيغۇسىغا نىمىلەر تەسىر كۆرسىتىدۇ ؟

كىشلەرنىڭ ئوبىيكىتىپ بەخىت تۇيغۇسىنى ئۆلچەش 20 ئەسىرنىڭ 60 يىللىرى ، كىچىككەندىمۇ 80 يىللارغىچە بولغان مەزگىللەردە پىسخولوگلارنىڭ تەتقىقات تېمىسىغا ئايلانغان.

كىشلەرنىڭ بەخىت تۇيغۇسىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللار :

ئىقتىسادى ئامىل : ئىشقا ئورۇنلىشىش ئەھۋالى ، كىرىم -چىقىم ئەھۋالى ،

جەمئىيەت ئامىلى : تەربىيەلىنىش دەرىجىسى ، نىكاھلىنىش سۈپىتى ،

نوپۇس ئامىلى : جىنىس پەرقى ، ياش پەرقى ،

مەدەنىيەت ئامىلى : قىممەت قارىشى ، ئەنئەنە ، ئۆرپ ئادەت قارىشى ،

پىسخىك ئامىل : مىللىي خاراكتىرى ، ئۆزلۈك ، ئۆزىنى ھۆرمەتلەش دەرىجىسى ، تۇرمۇش پوزىتسىيەسى ، شەخسىي ئالاھىدىلىك ، مۇۋاپىقىيەت ھەركەتلەندۈرگۈچى

سىياسىي ئامىل : دىموكراتىيە ھوقۇقى ، گۇرۇپپا ، ئىتتىپاقلارغا قاتنىشىش پۇرسىتى ،

ئوبىيكىتىپ بەخىتنى چۈشىنىش ۋە ئانالىز قىلىشتىكى ئوخشىماسلىققا ئاساسەن : تونۇش ۋە كەيپىيات ، ھېس تۇيغۇ ،

يەككىلىك ۋە كوللىكتىپلىق

ۋىرتىكال ۋە گورزىنتال

زامان ۋە ماكان

پۇقرالار بەخىت تۇيغۇسى كۆرسەتكۈچىنى ھېسابلاش ئۇسۇلى

1. پۇقرالار بەخىت تۇيغۇسى كۆرسەتكۈچى = ( كىرىم چىقىم ئەھۋالىنى بۆلىمىز Gini Coefficient جىنى كوئىفىنسىنتىغا ) كۆپەيتىمىز ئىشسىزلىق نىسبىتى ، يەنە كۆپەيتىمىز Inflation Rate (پۇل پاخاللىقى)

Gini Coefficient جىنى كوئىفىنسىنتى بولسا ، كىرىمنىڭ باراۋەر تەقسىملىنىشتىكى پەرقىنى كۆرسىتىدۇ . ئەڭ چوڭ قىممىتى 1 ، ئەڭ كىچىك قىممىتى 0 . Inflation Rate ( پۇل پاخاللىقى ) تارقىتىلغان پۇلنىڭ ئوبورت قىلىشتا ئەمەلىي ئېھتىياجلىق پۇلدىن ئېشىپ كىتىش ئەھۋالىنى كۆرسىتىدۇ .

2. پۇقرالار بەخىت تۇيغۇسى كۆرسەتكۈچى = ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى * ئا % + جەمئىيەت ساغلاملىق كۆرسەتكۈچى *ب% + جەمئىيەت پاراۋانلىق كۆرسەتكۈچى *س % + جەمىيەت مەدەنىيەت كۆرسەتكۈچى *د% + ئىكولوگىيەلىك مۇھىت كۆرسەتكۈچى *س%

ئا% ، ب% ، س % ، د % س% لەر بولسا ئىشلەپچىقىرىش ئومۇمىي قىممىتى ، جەمئىيەت ساغلاملىق كۆرسەتكۈچى ، جەمئىيەت پاراۋانلىق كۆرسەتكۈچى ....نىڭ GDP ئىچىدە ئىگەللىگەن نىسبىتىنى كۆرسىتىدۇ .

مەنبەلەر