ئاسپىرىن
ئاسپىرىن ياكى ئاتسېتىلسالىتسىلىك ئاتسېتات (قىسقىچە ASA)، ئادەتتە يېنىڭ ئاغرىق، قىزىتما ۋە يىرىڭ داۋالاشتا قوللىنىلغان ئاغرىق پەسەيتكۈچ ۋە قىزىتما چۈشۈرگۈچ بىر دورادۇر.[1] شۇنداقلا قان سۇيۇلدۇرۇش رولى باردۇر ۋە يۈرەك كېسىلىگە قارشى قوغداش مەقسىدى بىلەن ئۇزۇن مۇددەت ئاز ئازدىن قوللىنىلىدۇ. ھەددىدىن زىيادە قوللىنىلىش يۈزىدىن ھەر يىل يۈزلەپ كىشى ئۆلتۈرگۈچى تەسىرلەرگە مەجبۇر قالسىمۇ، ئادەتتە ئاسپىرىننىڭ پايدالىق بىر دورا دەپ قەبۇل قىلىنماقتا.
ئاسپىرىن، 2400 يىلدىن بېرى سۆگەت دەرىخى ياپرىقىدىن ئېلىنىپ ساغلاملىق ساھەسىدە قوللىنىلىپ كەلگەن.[2] 1853- يىلى كىمياگەر چارلېس ڧرېدېرىك گېرھاردىت ( Charles Frédéric Gerhardt) تۇنجى كەز ئاتسېتىلسالىتسىلىك ئاسېتات ئىشلەپچىقارماق ئۈچۈن سوديۇم سالىتسىلاتقا ئاتسېتىل كلورۇر قوشتى.[3] 19- ئەسرنىڭ ئىككىنچى يېرىمىدا، باشقا خىمىكلەر خىمىيىلىك تۈزۈلمە تەييارلىدى ۋە بۇنى ئىشلەپچىقىرش ئۈچۈن تېخىمۇ روشەن تەدبىرلەر كەشپ قىلدى. بايېر بولسا 1897- يىلى ئالىملارنى، ئاتسېتىلسالىتسىلىك ئاتسېتاتنى كەڭ تۈردە سالىتسىلىك دورىلار ئۈچۈن تېخىمۇ ئاز كۆيدۈرگۈچى بىر قوشۇمچە سۈپەتىدە ئىشلەشكە باشلىدى.[3]: 69-75 1899- يىلىغىچە بايېر بۇ دورىغا ئاسپىرىن نامىنى بېرىپ دۇنيا مىقياسىدا سېتىشقا باشلىغان. ئاسپىرىن كەلىمىسى بايېرنىڭ ماركىسى ئىدى.[4] بۇنىڭ بىلەن بىرگە، ماركا ھوقۇقىغا نۇرغۇن ئەلدە رىئايە قىلىنمىغان ياكى سېتىلغان ئىدى. ئاسپىرىننىڭ ئالقىشقا ئېرىشىشى 20- ئەسرنىڭ دەستلەپكى يېرىمىدا كۆلەملەشتى ۋە نۇرغۇن ماركا ۋە ڧورمۇلا ئىچىدە رىقابەتكە كىردى.[5]
ئاسپىرىن ھەر يىل تەخمىنەن 40 مىڭ توننىغا يېقىن (50 تىن 120 مىلىياردقىچە كومۇلاچ) ئىستىمال قىلىنغان، دۇنياۋىي تۈردە كەڭ قوللىنىلدىغان دورىلارنىڭ بىرىدۇر.[2][6] بىر ساغلاملىق سېستىمىدا ئېھتىياج ھېس قىلىنغان ئەڭ تەسىرلىك ۋە بىخەتەر دورىلاردىن بولۇپ، دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى ئاساسلىق دورىلار تېزىملىكىدە يەر ئالماقتا.[7] ئاسپىرىن خاس يېزىقىلىق دورلاردىندۇر. 2014- يىلىدىن ئېتىبارەن تەرەققىي قىلىۋاتقان ئەللەردىكى توپ سېتىش باھاسى دانە بېشىغا 0,002-0,025 USD دۇر.[8] 2015- يىلى ئىتىبارى بىلەن ئامېرىكا قوشما شىتاتلىرىدىكى تىپىك بىر ئايلىق دورا ھەققى 25 دوللارنىڭ ئاستىدا بولغان.[9]
قوللىنىلىشى
[تەھرىرلەش]كۈنلۈك مىقدار قۇرامىغا يەتكەنلەردە 3 مەرتە 1-2 (500-100 ملىللىگرام) تابلېت، تاماقتىن كېيىن چاينىماي، بىرئاز سۇيۇقلۇق بىلەن يۇتۇلىدۇ. رېماتىزىملىق كېسەللىكلەردە مىقدار كۈنلۈك 4x2 تابلېتقىچە بولسا بولىدۇ. 9-15 ياش ئارىسى كۈندە 2 ياكى 3 قېتىم 1 تابېت، 7-9 ياش ئارىسى كۈندە 3 قېتىم ½ تابلېت بېرىلىدۇ. 7 ياشتىن كىچىكلەرگە 100 مىللىگراملىق تابلېتلەردىن بولۇپ، 1-2 ياشقا ½ تابلېت، 2-3 ياشقا 1 تابلېت، 4-6 ياشقا 2 تابلېت، 7-9 ياشقا 3 تابلېت بېرىلىدۇ. بۇ مىقدار ئېھتىياجغا كۆرە كۈندە 3 قېتىمغىچە تەكرارلانسا بولىدۇ.
تىرناق پېتىش ياكى قاداققا قارشى قوللىنىلىشى
[تەھرىرلەش]100MG لىق ئاسپىرىن سۇدا ئېرىتىلىدۇ. (ئەڭ كۆپ بولغاندا 2 cc سۇ) سۇنىڭ ئىچىلىدىغان سۇ ياكى ساپ سۇ بولىشىغا دىققەت قىلىڭ، چۈنكى ئاسپىرىن بىر كېسلاتادۇر، ۋە Ph قىممىتى توغرا كەلمەيدىغان كېسلاتالار ياكى باشقا ماددىلار بىلەن رېئاكسىيەلىشىپ كۈچىنى يوقىتىشى مۇمكىن. ھازىرلانغان ئارلاشمىنى مەسلە چىققان يەرلىك ئورۇنغا بىر پاختا ياردىمى بىلەن ئوبدان يېدۈرۈپ سۈرۈڭ. بۇ ئىشنى 2 كۈندە بىر تەكرارلىسىڭىز بولىدۇ.
مەنبەلەر
[تەھرىرلەش]- ↑ "Aspirin". Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists. June 6, 2016. Retrieved 30 August 2016.
- ↑ 2.0 2.1 Jones, Alan (2015). Chemistry: An Introduction for Medical and Health Sciences. John Wiley & Sons. pp. 5–6. ISBN 9780470092903
- ↑ 3.0 3.1 Jeffreys, Diarmuid (2008). Aspirin the remarkable story of a wonder drug. Bloomsbury Publishing USA. ISBN 9781596918160
- ↑ Mann, Charles C.; Plummer, Mark L. (1991). The aspirin wars : money, medicine, and 100 years of rampant competition (1st ed.). New York: Knopf. p. 27. ISBN 0-394-57894-5.
- ↑ "Aspirin". Chemical & Engineering News. Retrieved 2007-08-13
- ↑ Warner, T D; Warner TD, Mitchell JA (2002). "Cyclooxygenase-3 (COX-3): filling in the gaps toward a COX continuum?". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 99 (21): 13371–3. doi:10.1073/pnas.222543099. PMC 129677. PMID 12374850
- ↑ [1]"WHO Model List of Essential Medicines (19th List)" (PDF) World Health Organization. April 2015. Retrieved 8 December 2016.
- ↑ "Acetylsalicylic Acid". International Drug Price Indicator Guide. Retrieved 30 August 2016.
- ↑ Hamilton, Richart (2015). Tarascon pocket pharmacopoeia (2015 deluxe lab-coat ed.). Jones & Bartlett Learning. p. 5. ISBN 9781284057560.
|
بۇ ماددا بىر دەسلەپكى نۇسخىدۇر، بۇ ماددىنى كېڭەيتىش ياكى ئالاھىدە دەسلەپكى نۇسخا قېلىپلىردىن بىرنى قويۇپ ۋىكىپېدىيەگە توھپە قوشالايسىز. |