تېرمومېتىر
تۇنجى تېرمومېتىر تاشقى كۆرۈنۈشى جەھەتتە ھازىر ئىشلىتىۋاتقان سىماپلىق تېرمومېتىرغا ئوخشىشىپ كېتىدۇ. ھازىرقى تېرمومېتىرنى 18-ئەسىرنىڭ دەسلىپىدە پولشادا تۇغۇلغان گوللاندىيە لىك ئۈسكۈنە ياسىغۇچى D.G. ۋاررېن خىت ياخشىلىغان ۋە مۇكەممەللەشتۈرگەن.
ئاساسىي ئۇچۇرلىرى[تەھرىرلەش]
ئۇيغۇرچە نامى :تېرمومېتىر
ئىقتىدارى :تېمپېراتۇرا ئۆلچەش ئەسۋابى
ئىنگلىزچە نامى :thermometer
تونۇشتۇرۇلۇشى[تەھرىرلەش]
تۇنجى تېرمومېتىر تاشقى كۆرۈنۈشى جەھەتتە ھازىر ئىشلىتىۋاتقان سىماپلىق تېرمومېتىرغا ئوخشىشىپ كېتىدۇ. ھازىرقى تېرمومېتىرنى 18-ئەسىرنىڭ دەسلىپىدە پولشادا تۇغۇلغان گوللاندىيە لىك ئۈسكۈنە ياسىغۇچى D.G. ۋاررېن خىت ياخشىلىغان ۋە مۇكەممەللەشتۈرگەن. بۇ خىل تېرمومېتىرغا جىسىملارنىڭ ئىسسىقلىقتىن كېڭىيىش خۇسۇسىيىتى تەتبىقلانغان. تېرمومېتىرنىڭ تېگى شارچە جىسىم ئورنىتىلغان ئىنچىكە ئەينەك نەيچىدىن تۈزۈلگەن بولۇپ، شارچىنىڭ ئىچىگە سىماب تۈرۈدىكى سۇيۇقلۇق قاچىلانغان. تېمپېراتۇرا ئۆرلىگەندە سۇيۇقلۇق كېڭىيىدۇ ھەمدە نەيچىنىڭ ئۈستى تەرىپىگە قاراپ سىلجىيدۇ. كىشىلەر بۇ نەيچىنىڭ سىرتىدىكى سانلارغا قاراپلا تېمپېراتۇرىنىڭ قانچە بولغانلىقىنى بىلەلەيدۇ.
مۇندەرىجە[تەھرىرلەش]
- قىسقىچە چۈشەندۈرۈش
- ئاساسىي ئۇچۇرلىرى
- تونۇشتۇرۇلۇشى
- تەرەققىيات تارىخى
- سۈرەتلەر
- قامۇس باشبېتى
تەرەققىيات تارىخى[تەھرىرلەش]
ئىتالىيىلىك ئالىم گالىلېي 1592-يىلى تۇنجى ئاتموسفېرالىق تېرمومېتىرنى ئىجاد قىلغان. ئۇ «تېمپېراتۇرا ئۆلچىگۈچ» دەپ ئاتىلىدىغان بىر خىل ئۈسكۈنە ياساپ چىققان. ئۇنىڭ ئىچىدىكى ئاغزى ئوچۇق بىر تال نەيچە سۇ قاچىلانغان قاچىغا تۇتاشتۇرۇلغان، نەيچىنىڭ ئىچىدىكى سۇنىڭ تەكشىلىكى ئۆينىڭ تېمپېراتۇرىسىنىڭ ئۆزگىرىشىگە ئەگىشىپ ئۆزگىرىدۇ. چاتاق يېرى شۇكى، ئاتموسفېرا بېسىمىدا ئۆزگىرىش بولسا نەيچە ئىچىدىكى سۇنىڭ تەكشىلىكىدىمۇ ئۆزگىرىشى بولىدۇ.
17-ئەسىرنىڭ دەسلىپىدە ئىتالىيە توسكانا رايونىنىڭ كېنەزى فىدىنان Ⅱ گالىلېي ئىجاد قىلغان ئۈسكۈنىگە قىزىقىپ قالغان ھەمدە ئۇنىڭدىن تەجرىبە بۇيۇم ئورنىدا پايدىلانغان. 1644-يىلى ئۇ بۇ خىل ئغىكغىنى ھىملاپ ئەتراپىدىكى ئاتموسفېرادىن ئايرىۋېتىپ، ئاتموسفېرا بېسىمىنىڭ تەسىرىنى تۈگەتكەن.
ۋاررېن خىت يەنە ئۆزىنىڭ نامى بىلەن ئاتالغان تېمپېراتۇرا ئۆلچەيدىغان شكالىنى ئىجاد قىلغان. ئۇ ئىجاد قىلغان شكالا ئىلگىرى كەڭ كۆلەمدە قوللىنىلغان. ھازىر قوللىنىۋاتقىنى شۋېتسىيىلىك ئاسترونوم ئاندىس شېرخۇئېس 1742-يىلى ئىجاد قىلغان شكالا گرادۇسلۇق شكالا بولۇپ، پىرسەنتلىك شكالا دەپمۇ ئاتىلىدۇ، بۇ خىل شكالا كىشىلەرنىڭ تېخىمۇ قارشى ئېلىشىغا ئېرىشكەن.