شەپەقگۈل

غالچەك ئائىلىسى، شەپەقگۈل ئۇرۇقدىشى، يوپۇرماق تاشلايدىغان چاتقال ياكى كىچىك دەرەخ بولۇپ، ئېگىزلىكى 7 مېتىر؛ دەرەخ قوۋزىقى سىلىق، كۈل رەڭ ياكى كۈل رەڭ قوڭۇر رەڭلىك بولىدۇ؛ شاخلىرى كۆپىنچە تولغىشىپ تۇرىدۇ، كىچىك شاخلىرى ئىنچىكە، يوپۇرماقلىرى نۆۋەتلىشىپ ئۆسىدۇ ياكى بەزىدە قارىمۇ - قارشى ئۆسىدۇ.

 

ئاساسىي ئۇچۇرلىرى

ئۇيغۇرچە نامى :شەپەقگۈل

تەۋەلىكى :ئۆسۈملۈكلەر دۇنياسى

تىپى :يېپىق ئۇرۇقلۇق ئۆسۈملۈكلەر تىپى

سىنىپى :جۈپ پەللىك ئۆسۈملۈكلەر سىنىپى

تۈركۈمى :دېندرويكا تۈركۈمى

ئائىلىسى :غالچەك ئائىلىسى

ئۇرۇقداشلىرى :شەپەقگۈل ئۇرۇقدىشى

لاتىنچە نامى :Lagerstroemia indica L.

مورفولوگىيىلىك ئالاھىدىلىكى

6پارچەشەپەقگۈليوپۇرماق تاشلايدىغان چاتقال ياكى كىچىك دەرەخ، ئېگىزلىكى 7 مېتىر؛ دەرەخ قوۋزىقى سىلىق، كۈل رەڭ ياكى كۈل رەڭ قوڭۇر رەڭلىك بولىدۇ؛ شاخلىرى كۆپىنچە تولغىشىپ تۇرىدۇ، كىچىك شاخلىرى ئىنچىكە، تۆت قىرلىق، سەل قاناتسىمان. يوپۇرماقلىرى نۆۋەتلىشىپ ئۆسىدۇ ياكى بەزىدە قارىمۇ - قارشى ئۆسىدۇ، ئېللىپسسىمان، كەڭ سوقىچاق ياكى تەتۈر تۇخۇم شەكىللىك بولۇپ، ئۇزۇنلۇقى 2.5 سانتىمېتىر، كەڭلىكى 1.5 - 4 سانتىمېتىر، ئۇچى قىسقا ئۇچلۇق ھەم دىقماق شەكىللىك، بەزىدە سەل ئويمان، تۈۋى قىسمى كەڭ شىنا شەكىللىك ياكى يۇمىلاق، تۈكى يوق، مىكرو يۇمشاق تۈكچىلەر بولىدۇ، يان تومۇر 3-7 تالغىچە، كىچىك تومۇرى ئېنىق بولمايدۇ؛ ساپاقسىز ياكى يوپۇرماق سېپى ناھايىتى قىسقا. رەڭگى قىزغۇچ، ئوچۇق قىزىل، چوڭقۇر ھال رەڭ، سۇس قىزىل ياكى سۆسۈن رەڭلىك، دىئامېتىرى 3-4 سانتىمېتىر، ھەمىشە 7-20 سانتىمېتىر، كونۇسسىمان گۈل رېتى ئۇچىدا ئۆسىدۇ؛ گۈل سېپى ئۇزۇنلىقى 3-15 مىللىمېتىر، ئوتتۇرا ئوق ۋە گۈل ساپىقىنى تۈكچىلەر قاپلاپ تۇرىدۇ؛ گۈل كاسىسى ئۇزۇن 7-10 مىللىمېتىر، سىرتىدا سىلىق قىرى يوق، لېكىن يۆل ۋاختىدا قىسقا قىرلىق سەل كۆتۈرلۈپ چىققان گۈل كاسا نەيچىسى بار، ئىككى تەرىپى تۈكسىز، ئۈچبۇلۇڭ شەكىللىك، قوشۇمچە گەۋدىسى يوق؛ گۈل بەرگى 6 دانە، قاتلىشىپ قورۇلۇپ قالغان ھالەتتە، ئۇزۇن 12-20 مىللىمېتىر، ئۇزۇن پەنجىلىك.

مۇندەرىجە

• قىسقىچە چۈشەندۈرۈش
• ئاساسىي ئۇچۇرلىرى
• مورفولوگىيىلىك ئالاھىدىلىكى
• ئۆسۈش خۇسۇسىيىتى
• جۇغراپىيەلىك تارقىلىشى
• كېسەللىك، زىيانداش ھاشاراتلارنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش
• ئاق توزان كېسىلى
• قارىداش كېسىلى
• ئاساسلىق قىممىتى
• ئىستېمال قىممىتى
• دورىلىق قىممىتى
• باغ -ئورمان مەنزىرە قىممىتى
• سۈرەتلەر
• قامۇس باشبېتى

ئۆسۈش خۇسۇسىيىتى

4پارچەشەپەقگۈلشەپەقگۈل ئىللىق نەم كىلىماتنى خالايدۇ، ئۈچكىلىك مېۋىسى تۇخۇمسىمانراق بولىدۇ، ئۇچ يوپۇرمىقى ئۇچلۇق، سەل سايىگە چىداملىق، ئوغۇتخۇمار، چۇڭقۇر مۇستەھكەم مۇنبەت شېغىللىق تۇپراق، ياخشى ئۆسىدۇ، ئازراق نەم جاي، ھەم قۇرغاقچىلىققا چىداملىق، يەر ئاستى سۇ ئورنى يۇقىرى نەملىكى تۆۋەن جاي، نەم، ئىسسىق رايونلاردا چېچەكلىمەيدۇ، تەبىئىتى نەمخۇش ئىللىقلىقنى ياقتۇرىدۇ، ئەمما سوغۇققا چىداملىق، تۈپلىنىش خاراكتېرى كۈچلۈك. شەپەقگۈل بۇلغاشقا قارشى ئىقتىدارى كۈچلۈك، گۈڭگۈرت ( Ⅳ ) ئوكسىد، ھىدروگېن فلورىت ۋە خلور گازىغا بولغان قارشىلىق كۈچى بىر قەدەر كۈچلۈك. يېرىم سايە، مۇنبەت، نەم تۇپراقتا ياخشى ئۈسىدۇ، ھەم قۇرغاقچىلىققا چىداملىق، مەيلى كالتسىيلىق تۇپراق ياكى كىسلاتالىق تۇپراق بولسۇن ھەممىسىدە ياخشى ئۆسىدۇ.

جۇغراپىيەلىك تارقىلىشى

4پارچەشەپەقگۈلجۇڭگونىڭ گۇاڭدۇڭ، گۇئاڭشى، خۇنەن، فۇجيەن، جياڭشى، جېجىياڭ، جاڭسۇ، خۇبېي، خېنەن، خېبېي، شەندۇڭ، ئەنخۇي، شەنشى، سىچۇەن، يۈننەن، گۇيجۇ ۋە جىلىن قاتارلىق رايونلاردا ئۆسىدۇ ياكى ئۆستۈرۈلىدۇ، ئەسلى ماكانى ئاسىيانىڭ ئىسسىق بەلباغ رايونلاردا كەڭ يىلتىز تارتقان.

كېسەللىك، زىيانداش ھاشاراتلارنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش

ئاق توزان كېسىلى

4پارچەشەپەقگۈلكېسەللىك ئالامىتى : ئاق توزان كېسەللىكىنىڭ ئاساسلىق زىيىنى يوپۇرمىقى، يۇمران يوپۇرماق ھەمدە كونا يوپۇرماقلىرى قارىغاندا ئاسان يۇقۇملىنىدۇ؛ بۇ كېسەللىك يەنە شاخ - شۇمبا، يۇمران نوتا، گۈل بىخى ۋە غۇنچە. كېسەللىك يۈز بەرگەن دەسلەپكى مەزگىلدە، يوپۇرماق يۈزىدە ئاق رەڭلىك ئۇپا داغ پەيدا بولىدۇ، ئۆڭۈپ كەتكەن داغ پارچىلىرى كېڭىيىپ، كېيىن يۇمىلاق ياكى تەرتىپسىز ھالەتتە بولىدۇ، گۈل يۇقۇملانغاندىن كېيىن، ئاق يۈزىدىكى يېپىنچا قەۋەت، گۈل باشىقى غەلىتە، تاماشا قىلىش قىممىتىگە ئىگە. ئاق توزان كېسىلى تەرىپىدىن دەخلى - تەرۇزغا ئۇچرىغان ئۆسۈملۈك تۈپى پاكار بولۇپ قالىدۇ، يۇمران تولغىنىپ، غەيرىي تەبىئىي سولىشىپ يوپۇرمىقى ئېچىلمايدۇ ۋە يىگىلەپ  شاخلاردا غەيرىيلىك كۆرىلىدۇ، ئېغىر بولغاندا پۈتكۈل ئۆسۈملۈك تۈپى ھەممىسى ئۆلىدۇ.  

ئالدىنى ئېلىش - يوقىتىش ئۇسۇلى :

① ئوغۇتلاشنى كۈچەيتىپ، سۇ چىقىرىۋېتىشكە دىققەت قىلىش، نەملىك دەرىجىسى بەك چوڭ بولۇپ كېتىشىدىن ساقلىنىش.

② يۇقۇش مەنبەسىنى ئازايتىپ، كۈز، قىشلىق پۇتاش، كېسەل بولغان شاخ - شۇمبا تۈگىتىش ھەمدە مەركەزلەشتۈرۈپ كۆيدۈرۈش، ئۆسۈش مەزگىلىدە كېسەل يوپۇرماق ۋە كېسەل شاخلاردىن بىخ ئېلىشقا دىققەت قىلىش؛

③ تۈپ كېسەللەنگەندىن كېيىن % 25 لىك  دېلتامېتىرىننىڭ 3000 ھەسسىلىك نەملىنىشچان پاراشوكى پۈركۈلىدۇ، ياكى % 70 لىك مېتىل توپسىن نەملىنىشچان پاراشوكىنى 1000 ھەسسىلىك ئېرىتمىسى، ياكى ％ 80 ئاموبام نەملىنىشچان پاراشوكىنى 500 ھەسسىلىك سۇيۇقلۇقى، بىر قانچە خىل دورىلارنى تاللاپ ئىشلەتكەندە ئۈنۈمى تېخىمۇ ياخشى بولىدۇ.

قارىداش كېسىلى

4پارچەشەپەقگۈل1. كېسەللىك ئالامىتى : تۈپ كېسەللەنگەن چاغدا، يوپۇرماق، شاخ ئۈستىدە قارا رەڭلىك كىچىك داغلار پەيدا بولىدۇ، كېيىن دائىرىسىنى كېڭىيىپ، يوپۇرماق يۈزىدە بىر قەۋەت نېپىز قەغەز شەكىللىك قارا رەڭلىك نەرسە پەيدە بولىدۇ، بۇ يوپۇرماقنىڭ فوتوسېنتىز ئېلىپ بېرىشىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ، يېڭى شاخ نورمال ئۆسىدۇ. ۋاقتنىڭ ئۆتىشى بىلەن، يوپۇرماقلىرى سارغىيىدۇ، بالدۇر يوپۇرماق تاشلايدۇ، گۈل بىخى شەكىللىنىشى تەس.

2. ئالدىنى ئېلىش - يوقىتىش ئۇسۇلى :

① پەرۋىشنى كۈچەيتىش، تېرىش زىچلىقىنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇپ، كېسەل شاخ بىلەن ئارتۇق شاخلارنى ۋاقتىدا چاتاش، ھاۋا ئالماشتۇرۇش ، يورۇقلۇق ئۆتكۈزۈش؛

② تەشتەكتە ئۆستۈرۈلگەن شەپەقگۈلگە دورا ئىشلىتىشتىن بۇرۇن ئالدى بىلەن كېسەل يوپۇرماق ياكى پاكىز سۇ بىلەن يوپۇرماق پاختىلىشىش قەۋىتى ئۇسۇلى قوللىنىلىدۇ؛

③ ئۆسۈملۈك تۈپى ئۆسۈش مەزگىلىدە ئۇچرىغان كۆمۈر داغ كېسىلىگە  % 70 لىك مېتىل توپسىن نەملىنىشچان پاراشوكىنى 1000 ھەسسىلىك ئېرىتمىسى نەملىنىشچان پاراشوكى پۈركۈش ياكى ％ 50 لىك 1000 ھەسسىلىك ئېرىتمىسى قاتارلىقلارنى ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش.

④ كۆكپىتكە دورا پۈركۈش، قاسىراقلىق قۇرت قاتارلىق كېسەللىك ئاساسلىق تەدبىر. مۇۋاپىق مەزگىلدە پۈركۈش ئوكسىدلانغان روگور 1000 ھەسسىلىك ئېرىتمىسى ياكى % 80 لىك دىخىلوروۋوسنىڭ % 40 ھەسسە سۇيۇقلۇقى. دېۋىرقاي ئارىلاشمىسى ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش.

ئاق توزان كېسىلى

4پارچەشەپەقگۈلكېسەللىك ئالامىتى : ئاق توزان كېسەللىكىنىڭ ئاساسلىق زىيىنى يوپۇرمىقى، يۇمران يوپۇرماق ھەمدە كونا يوپۇرماقلىرى قارىغاندا ئاسان يۇقۇملىنىدۇ؛ بۇ كېسەللىك يەنە شاخ - شۇمبا، يۇمران نوتا، گۈل بىخى ۋە غۇنچە. كېسەللىك يۈز بەرگەن دەسلەپكى مەزگىلدە، يوپۇرماق يۈزىدە ئاق رەڭلىك ئۇپا داغ پەيدا بولىدۇ، ئۆڭۈپ كەتكەن داغ پارچىلىرى كېڭىيىپ، كېيىن يۇمىلاق ياكى تەرتىپسىز ھالەتتە بولىدۇ، گۈل يۇقۇملانغاندىن كېيىن، ئاق يۈزىدىكى يېپىنچا قەۋەت، گۈل باشىقى غەلىتە، تاماشا قىلىش قىممىتىگە ئىگە. ئاق توزان كېسىلى تەرىپىدىن دەخلى - تەرۇزغا ئۇچرىغان ئۆسۈملۈك تۈپى پاكار بولۇپ قالىدۇ، يۇمران تولغىنىپ، غەيرىي تەبىئىي سولىشىپ يوپۇرمىقى ئېچىلمايدۇ ۋە يىگىلەپ  شاخلاردا غەيرىيلىك كۆرىلىدۇ، ئېغىر بولغاندا پۈتكۈل ئۆسۈملۈك تۈپى ھەممىسى ئۆلىدۇ.  

ئالدىنى ئېلىش - يوقىتىش ئۇسۇلى :

① ئوغۇتلاشنى كۈچەيتىپ، سۇ چىقىرىۋېتىشكە دىققەت قىلىش، نەملىك دەرىجىسى بەك چوڭ بولۇپ كېتىشىدىن ساقلىنىش.

② يۇقۇش مەنبەسىنى ئازايتىپ، كۈز، قىشلىق پۇتاش، كېسەل بولغان شاخ - شۇمبا تۈگىتىش ھەمدە مەركەزلەشتۈرۈپ كۆيدۈرۈش، ئۆسۈش مەزگىلىدە كېسەل يوپۇرماق ۋە كېسەل شاخلاردىن بىخ ئېلىشقا دىققەت قىلىش؛

③ تۈپ كېسەللەنگەندىن كېيىن % 25 لىك  دېلتامېتىرىننىڭ 3000 ھەسسىلىك نەملىنىشچان پاراشوكى پۈركۈلىدۇ، ياكى % 70 لىك مېتىل توپسىن نەملىنىشچان پاراشوكىنى 1000 ھەسسىلىك ئېرىتمىسى، ياكى ％ 80 ئاموبام نەملىنىشچان پاراشوكىنى 500 ھەسسىلىك سۇيۇقلۇقى، بىر قانچە خىل دورىلارنى تاللاپ ئىشلەتكەندە ئۈنۈمى تېخىمۇ ياخشى بولىدۇ.

قارىداش كېسىلى

4پارچەشەپەقگۈل1. كېسەللىك ئالامىتى : تۈپ كېسەللەنگەن چاغدا، يوپۇرماق، شاخ ئۈستىدە قارا رەڭلىك كىچىك داغلار پەيدا بولىدۇ، كېيىن دائىرىسىنى كېڭىيىپ، يوپۇرماق يۈزىدە بىر قەۋەت نېپىز قەغەز شەكىللىك قارا رەڭلىك نەرسە پەيدە بولىدۇ، بۇ يوپۇرماقنىڭ فوتوسېنتىز ئېلىپ بېرىشىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ، يېڭى شاخ نورمال ئۆسىدۇ. ۋاقتنىڭ ئۆتىشى بىلەن، يوپۇرماقلىرى سارغىيىدۇ، بالدۇر يوپۇرماق تاشلايدۇ، گۈل بىخى شەكىللىنىشى تەس.

2. ئالدىنى ئېلىش - يوقىتىش ئۇسۇلى :

① پەرۋىشنى كۈچەيتىش، تېرىش زىچلىقىنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇپ، كېسەل شاخ بىلەن ئارتۇق شاخلارنى ۋاقتىدا چاتاش، ھاۋا ئالماشتۇرۇش ، يورۇقلۇق ئۆتكۈزۈش؛

② تەشتەكتە ئۆستۈرۈلگەن شەپەقگۈلگە دورا ئىشلىتىشتىن بۇرۇن ئالدى بىلەن كېسەل يوپۇرماق ياكى پاكىز سۇ بىلەن يوپۇرماق پاختىلىشىش قەۋىتى ئۇسۇلى قوللىنىلىدۇ؛

③ ئۆسۈملۈك تۈپى ئۆسۈش مەزگىلىدە ئۇچرىغان كۆمۈر داغ كېسىلىگە  % 70 لىك مېتىل توپسىن نەملىنىشچان پاراشوكىنى 1000 ھەسسىلىك ئېرىتمىسى نەملىنىشچان پاراشوكى پۈركۈش ياكى ％ 50 لىك 1000 ھەسسىلىك ئېرىتمىسى قاتارلىقلارنى ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش.

④ كۆكپىتكە دورا پۈركۈش، قاسىراقلىق قۇرت قاتارلىق كېسەللىك ئاساسلىق تەدبىر. مۇۋاپىق مەزگىلدە پۈركۈش ئوكسىدلانغان روگور 1000 ھەسسىلىك ئېرىتمىسى ياكى % 80 لىك دىخىلوروۋوسنىڭ % 40 ھەسسە سۇيۇقلۇقى. دېۋىرقاي ئارىلاشمىسى ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش.

ئاساسلىق قىممىتى

ئىستېمال قىممىتى

4پارچەشەپەقگۈلشەپەقگۈلنىڭ ياغىچى قاتتىق، چىرىتىشكە چىداملىق، دېھقانچىلىق سايمانلىرى قىلىشقا بولىدۇ، ئۆي جاھازلىرى، قۇرۇلۇش قاتارلىقلارغا ماتېرىيال قىلىشقا بولىدۇ؛

دورىلىق قىممىتى

4پارچەشەپەقگۈلدەرەخ قوۋزىقى، يوپۇرمىقى ۋە گۈلى كۈچلۈك سۈرگە دورىسى قىلىندۇ؛ يىلتىز ۋە قوۋزىقىنى سۇدا قاينىتىپ ئىچۈرۈلسە، قان تۈكۈرۈش، قان قۇسۇش، تەرىتىدىن قان كىلىش قاتالىقلارغا مەنپەئەت قىلىدۇ.

باغ -ئورمان مەنزىرە قىممىتى

4پارچەشەپەقگۈل شەپەقگۈلنىڭ رەڭگى ئوچۇق، گۈزەل، چىچەك مەزگىلى ئۇزۇن بۇلغاچقا، ئۆمرى ئۇزۇن، دەرەخ تۇرى 200 يىللىق تارىخقا ئىگە، تىروپىك بەلباغ رايونىدا باغچا مەنزىرە دەرىخى ئۈچۈن كەڭ كۆلەمدە ئۆستۈرۈلگەن بولۇپ، بەزىدە چاغلاردىمۇ تەشتەك مەنزىرىسى قىلىشقا بولىدۇ.

ئىستېمال قىممىتى

4پارچەشەپەقگۈلشەپەقگۈلنىڭ ياغىچى قاتتىق، چىرىتىشكە چىداملىق، دېھقانچىلىق سايمانلىرى قىلىشقا بولىدۇ، ئۆي جاھازلىرى، قۇرۇلۇش قاتارلىقلارغا ماتېرىيال قىلىشقا بولىدۇ؛

دورىلىق قىممىتى

4پارچەشەپەقگۈلدەرەخ قوۋزىقى، يوپۇرمىقى ۋە گۈلى كۈچلۈك سۈرگە دورىسى قىلىندۇ؛ يىلتىز ۋە قوۋزىقىنى سۇدا قاينىتىپ ئىچۈرۈلسە، قان تۈكۈرۈش، قان قۇسۇش، تەرىتىدىن قان كىلىش قاتالىقلارغا مەنپەئەت قىلىدۇ.

باغ -ئورمان مەنزىرە قىممىتى

4پارچەشەپەقگۈل شەپەقگۈلنىڭ رەڭگى ئوچۇق، گۈزەل، چىچەك مەزگىلى ئۇزۇن بۇلغاچقا، ئۆمرى ئۇزۇن، دەرەخ تۇرى 200 يىللىق تارىخقا ئىگە، تىروپىك بەلباغ رايونىدا باغچا مەنزىرە دەرىخى ئۈچۈن كەڭ كۆلەمدە ئۆستۈرۈلگەن بولۇپ، بەزىدە چاغلاردىمۇ تەشتەك مەنزىرىسى قىلىشقا بولىدۇ.