19 - ئەسىر

19- ئەسر، مىلادى تەقۋىم بويىچە 1- قەھرىتان 1801 — 31- كۆنەك 1900- يىللار ئارىسىدىكى يۈز يىللىق بىر زامان تىلىمىدۇر.

ۋەقەلەر

1820 - يىللار

• 1825 - ياقۇب بەگ توغۇلدى.

1860 - يىللار

• 1867 - ياقۇب بەگ قەشقەرىيە خانلىقىنى قۇردى.

1870 - يىللار

• 1876 - زو زۇڭتاڭ شەرقىي تۈركىستاننى ئىشغال ئۈچۈن كېلىپ، ئۈرۈمچىنى ئالدى.

• 1877 - ياقۇب بەگ ئۆلدى.
• 1878 - زو زۇڭتاڭ قەشقەرنى ئىشغال قىلدى.

1900 - يىلى

پورتۇگالىيە، ئوسمانلى - يىلى| ۋە چىڭ ئىمپېرىيىسى - يىلى| چۆكۈشكە باشلىغان، بابۇر ۋە مۇقەددەس جېرمان ئىمپېرىيىسى گۇمران بولغان دەۋىردۇر.

ناپولىئون ئۇرۇشلىرىدىن سوڭرە، بىرتانىيە ئىمپېرىيىسى، دۇنيا نۇڧۇسىنىڭ 1/4 ىنى، يەر يۈزىنىڭ 1/3 گە ھاكىم بولۇپ، دۇنيا رەھبەر كۈچى ھالىغا كەلدى.

ۋەتىنىمىزدە خوجىلار دەۋرى داۋام ئەتكەن، چىڭ سۇلالىسىنىڭ قايتا ئىستىلاسىغا دۇچ كەلگەن. جەنۇبتا قۇشبېگى ياقۇب بەگ 1866- يىلى قەشقەرنى مەركەز قىلغان قەشقەرىيە — يەتتە شەھەر دۆلىتىنى قۇرۇپ قىسقا مۇددەت ئىچىدە زاۋال تاپتى.

19- ئەسر ئەينى زاماندا يېڭى ئىجاد ۋە كەشڧىياتلار بىلەن بىرگە مۇسبەت ئىلىملەردە كۆرىنەرلىك ئىلگىرلەشلەرگە سەھنە بولغان. تىبابەت، ماتېماتىكا، ڧىزىكا - يىلى|، خىمىيە، بىئولوگىيە، ئېلېكترىك ۋە مېتاللوروگىيە قاتارلىق ساھەلەردە كەلگۈسى يۈزيىلنىڭ تېز سۈرەتتە تەرەققىي قىلغان تېخنولوگىيەلىك - يىلى| يېڭىلىقلارنىڭ ئۇلى سېلىنغان يۈز يىل.

تۆمۈريول تۇشۇش ئىشلىرىنىڭ باشلىنىشى بىلەن يېتىپ كەلگەن سانائەت ئىنقىلابى بىلەن بىرگە نۇرغۇن ئەلدە شەھەرلىشىش ھەرىكىتى باشلانغان ۋە دۇنيادىكى نۇرغۇن چوڭ شەھەرنىڭ نۇڧۇسى، بۇ دەۋىردە بىر مىلىيوننىڭ ئۈستىگە چىققان. بۇ ساھەدە تىبابەت ساھەسىدەكى ئىلگىرلەشلەر ھەم تەسىلىك بولغان. دۇنيادا ھەنۇز بايقالمىغان رايونلار (ئانتاركتىدا ۋە ئاركتىكانىڭ ئۇلاشماق تەس يەرلەردىن باشقا) بايقالغاندۇر ۋە 1890 لەردا دۇنيانىڭ نازۇك ۋە ئىنچىكە خەرىتەسى ئوتتۇرغا قويىلىشىغا ۋەسىلە بولغان.

بۇ ئەسردە قۇلدارلىق تېز سۈرئەتتە يىمىرىلگەن. ھايتى قۇللار ئىسيانىدىن سوڭرە بېرىتانىيە ئىمپېرىيىسى، دېڭىزلاردىكى ئەگەمەنلىكىدىن ڧايدالانىپ دۇنيا مىقياسىداكى قۇل تىجارەتىنى توختىتىشقا تىرىشقان. بېرىتانىيە 1834 تە، ئامېرىكا قوشما شىتاتلىرى، ئىچكى ئۇرۇشقا ئۇلاپلا 1865 تە، برازېلىيە ئىسە 1888 دە قۇللۇقنى قالدۇرغان. ئەينى شەكىلدە رۇسىيە تۇپراقلىرىدىمۇ قۇللۇق ئاخىرلاشقان.

بۇنىڭدىن باشقا، مىللەتچىلىك ئىدىيسى گۈللەنگەن، كۆپچىلىك ياۋروپا مىللەتلىرى ئۆزلىرىنىڭ زامانەۋىي مىللىي دەۋلەتلەرىنى قۇردى، ھەمدە ئۆز مىللىتى ۋە دەۋلەتىنىڭ تارىخى ۋە مەدەنىيەتىنى قوغداشقا باشلىدى.

ئىجتىمائىي تۈزۈم ھەققىدە، چوڭ مىقياسدىكى ئىجتىمائىي توقۇنۇشلار يۈز بەردى، سوتسىيالىزىم كۈنسايىن كېڭىيىشكە باشلادى ۋە بىر ئەسرلىك سوغۇق ئۇرۇشنىڭ مۇسەبىبىبى بولمىش ماركىسىزم ئىنتايىن مەشھۇر.

سەنئەت ساھەسىدە، ئۆتكەن ئەسر مودا بولغان كلاسسىك سەنئەت پەرسلىكنىڭ ئورنىغا رومانتىزم ئالماشتى، كېيىنچە ئىلىم پەن ۋە سانائەت ئىنقىلابىنىڭ تەسىرى بىلەن، ياۋروپادا ماتېرىيالىزىمچىلىق كۈچەيىشكە باشلادى،

دەۋرلەر

• سانائەت ئىنقىلابى
• سىشى تەيخۇ دەۋرى
• ئېدۇ دەۋرى
• ياقۇپ بەگ دەۋرى