تېمۇر بوقا

تېمۇر بوقا (لاتىن: Temur Boqa, خەنچە: 帖睦爾普化، ت. ؟ — 1351) خەنچىدە 铁木兒补化 ياكى 帖木儿不花 دەپمۇ يېزىلىدۇ. قۇچۇ ئىدىقۇتى بارچۇق ئارت تېكىننىڭ (巴而术阿而忒的斤) نەبىرەسى قوچقارنىڭ ئوغلى (火赤哈儿·的斤) نولىن تېكىننىڭ (紐林·的斤) ئوغلىدۇر.

1285- يىلى ئەتراڧىدا، چاغاتاي خانلىقى بۈيۈك خانى دۇۋا خان قايتا قومۇلغا ھۇجۇم قىلدى، قوچقار تېكىن ئۆلتۈرۈلدى. قۇچۇ ئىقلىمى چاغاتاي خانلىقىغا تەۋە بولدى. نولىن تېكىن گەنسۇ يوڭچاڭغا قاچتى. 1308- يىلى، نولىن تېكىن يۈەن ۋۇزۇڭ (كۈلۈگ خان) تەرىپىدىن قۇچۇ ئىدىقۇتى تەيىنلەندى. 1316- يىلى، نولىن تېكىن يۈەن رېنزوڭ (ئايۇر بالباد بۇيانتۇ خان) تەرىپىدىن قۇچۇ ۋاڭى قىلىپ تەيىنلەندى، نيولىن تېكىن گەرچە يۇرتىغا قايتقان بولسىمۇ، ئارمانغا تۇشلۇق دەرمان يوق ئىدى. يۈەن شىزۇ قۇبىلاي خان يۈەن تەيزۇڭ ئوگداي خاننىڭ قىز نەبىرەسى بۇرقان (不鲁罕)، بابۇچا (八卜叉) مەلىكەلەرنى نيۇلىن تېكىنگە ياتلىق قىلدى. بابۇچادىن ئىككى ئوغلى بولدى: تېمۇر بوقا ۋە جيەن جى (籛吉). بابۇچا ئۆلگەندىن سوڭرە، ئەنشى بېگىنىڭ قىزى ۋۇ سى جېن نى ئەمرىگە ئالغان.

1318- يىلى، ئاتاسى نۇلىن تېكىن قايتىش بولدى، تېمۇر بوقا خانبالىقتا ۋەزىڧىدە ئىدى، تاغاسى قىپچاقتاينىڭ قۇچۇ ۋاڭى بولىشىنى ئويلىغانىدى.

1318年，父亲紐林·的斤去世，帖睦爾普化在大都任职，想让叔父钦察台继承高昌王。钦察台力辞，帖睦爾普化嗣为亦都护高昌王。至治年间，领甘肃诸军，仍治其部。泰定年间召还大都，与威顺王宽彻不花、宣靖王买奴、靖安王阔不花分镇襄阳。不久拜开府仪同三司、湖广行省平章政事。

元文宗召至京师，助文宗登基。当时湖广左丞陷害帖睦爾普化，诏命诛杀左丞。帖木兒补化为他申请：“是诚有罪，然不至死。”时人服其雅量。天历元年（1328年），拜开府仪同三司、上柱国、录军国重事、知枢密院事。第二年正月，以旧官勋封拜中书左丞相。三月，加太子詹事；十月，拜御史大夫。让其弟籛吉嗣为亦都护高昌王。

陶宗仪《辍耕录》记载:“太师伯颜擅权之日，郯王彻彻都、高昌王帖木儿不花皆以无罪杀。”《庚申外史》认为是至正十一年（1351年），脱脱将他杀死。