يېڭى تىپتىكى تاجسىمان ۋىرۇس كېسىلى(كوۋىد-19 كېسىلى)
2019-تاجىسىمان ۋىرۇس كېسلى ( COVID-19 ) (ئېنگلىزچە: Coronavirus disease 2019، ئاددىيلاشتۇرۇلغان خەنچە: 2019冠状病毒病، باشقىچە ئاتىلىشى: ۋۇخەن ۋىرۇسى كېسلى، ۋۇخەن يۇقۇمى) ئېغىر دەرىجىدىكى نەپەس يولى ئۇنىۋېرسال كېسەللىكى تاجىسىمان ۋىرۇسى 2 (SARS-CoV-2) كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان يۇقۇملۇق كېسەللىك . تۇنجى كېسەل 2019-يىلى ۋۇخەندە بايقالغان.
ۋىرۇس ئادەتتە يۆتەل جەريانىدا ھاسىل بولغان نەپەس يولى تامچىلىرى ئارقىلىق بىر ئادەمدىن يەنە بىر ئادەمگە تارقىلىدۇ . ئۇ يەنە بۇلغانغان يۈزلەرگە تېگىش ، ئاندىن يۈزىگە تېگىشتىن تارقىلىشى مۇمكىن. كېسەللىك ئالامەتلىرىنىڭ پەيدا بولغان ۋاقتى ئادەتتە 2 كۈندىن 14 كۈنگىچە بولۇپ ، ئوتتۇرا ھېساب بىلەن 5 كۈن بولىدۇ. ئۆلچەملىك دىئاگنوز قويۇش ئۇسۇلى بۇرۇن يۇتقۇنچاق يەللىكىدىن تەتۈر كۆچۈرۈلگەن پولىمېرازا زەنجىرسىمان رېئاكسىيە (rRT-PCR) . يۇقۇملىنىشقا كېسەللىك ئالامەتلىرى ، خەتەرلىك ئامىللار ۋە كۆكرەك CT سىكانىرلاشنىڭ بىرىكىشىدىنمۇ دىئاگنوز قويغىلى بولىدۇ .
يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرى قولنى دائىم يۇيۇش ، ئىجتىمائىي ئارىلىق (باشقىلار بىلەن بولغان ئارىلىقنى ساقلاش) ۋە قولنى يۈزدىن يىراقلاشتۇرۇشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ . ۋىرۇس بار دەپ گۇمان قىلغانلارغا ۋە ئۇلارنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئالغۇچىغا ماسكا ئىشلىتىش تەۋسىيە قىلىنىدۇ ، ئەمما كەڭ خەلق ئاممىسى ئەمەس. COVID-19 ئۈچۈن ۋاكسىنى ياكى ۋىرۇسقا قارشى داۋالاش يوق . باشقۇرۇش كېسەللىك ئالامەتلىرىنى داۋالاش ، قوللاش پەرۋىشى ، يەكلەش ۋە تەجرىبە تەدبىرلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ .
دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى تاجىسىمان ۋىرۇس يۇقۇمى بىر ۋابا دەپ جاكارلانغان.
ئەڭ يېڭى كوۋىد-19 ھالەت ئۇچۇرى ئورگان تور بېتى: https://google.org/crisisresponse/covid19-map
| 2019 تاجىسمان ۋىرۇس كېسلى (COVID-19) | |
|---|---|
| باشقا ئىسىملار |
|
 | |
| 2019-تاجىسىمان ۋىرۇس كېسلى ئالامەتلىرى | |
| ئالاھىدە | ئۆتكۈر نەپەس يولى يۇقۇملىنىش |
| ئالامىتى | قىزىش ، يۆتەل ، نەپەس سىقىلىش |
| مۇرەككەپ مەسىلىلەر | ئۆپكە ياللۇغى ، ARDS ، بۆرەك زەئىپلىشىش |
| سەۋەبى | SARS-CoV-2 |
| خەتەر ئامىلى | ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى قوللانماسلىق |
| دىئاگنوز قويۇش ئۇسۇلى | rRT-PCR سىنىقى ، ئىممۇنىتېت كۈچى ، CT تەكشۈرۈش |
| ئالدىنى ئېلىش | قول يۇيۇش تېخنىكىسى ، يۆتەل قائىدىسى توغرا ،
كېسەل كىشىلەر ياكى ئىككىلەمچى توشۇغۇچىلار بىلەن قويۇق ئالاقىلىشىشتىن ساقلىنىش |
| داۋالاش | كېسەللىك ئالامىتى ۋە قوللىشى |
| چاستوتىسى | 288،380 دەلىللەنگەن دېلو |
| ئۆلۈم | 12 مىڭ 836 (جەزملەشتۈرۈلگەن دېلولارنىڭ% 3 تىن% 4 كىچە ؛
دەلىللەنمىگەن دېلولارنى ئۆز ئىچىگە ئالغاندا تۆۋەنرەك) |
ئالامەت ئىستاستىكىسى
[تەھرىرلەش]| ئالامىتى | % |
|---|---|
| قىزىتما | 87.9 |
| قۇرۇق يۆتەل | 67.7 |
| ھارغىنلىق | 38.1 |
| بەلغەم ئىشلەپچىقىرىش | 33.4 |
| پۇراق ۋە تەمنى يوقىتىش | 30 دىن 66 گىچە |
| نەپەس سىقىلىش | 18.6 |
| مۇسكۇل ياكى بوغۇملار ئاغرىش | 14.8 |
| كېكىردەك ئاغرىدى | 13.9 |
| باش ئاغرىقى | 13.6 |
| سوغوق تىتىرەش | 11.4 |
| كۆڭلى ئاينىش ياكى قۇسۇش | 5.0 |
| بۇرۇن قىستاڭچىلىقى | 4.8 |
| ئىچ سۈرۈش | 3.7 دىن 31 گىچە |
| قان قۇسۇش | 0.9 |
| كانايچەl قىستاڭچىلىقى | 0.8 |
باشقا ئىستاستىكا
[تەھرىرلەش]| ئۆلۈش نىسبىتى (%) ياش ۋە دۆلەت بويىچە | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| يېشى | 0–9 | 10–19 | 20–29 | 30–39 | 40–49 | 50–59 | 60–69 | 70–79 | 80+ |
| جۇڭگو 11-فېۋرالغىچە | 0.0 | 0.2 | 0.2 | 0.2 | 0.4 | 1.3 | 3.6 | 8.0 | 14.8 |
| ئىتالىيە 19-مارتقىچە | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.4 | 0.6 | 1.2 | 4.9 | 15.3 | 23.6 |
| كورېيە 23-مارتقىچە | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 0.1 | 0.4 | 1.6 | 6.3 | 11.6 |
| ئىسپانىيە 22-مارتقىچە | 0.0 | 0.5 | 0.3 | 0.1 | 0.3 | 0.6 | 2.2 | 5.2 | 17.9 |
| ئامېرىكىدىكى ياشلارنىڭ ئۆلۈش نىسبىتى (%) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| يېشى | 0-19 | 20-44 | 45-54 | 55-64 | 65-74 | 75-84 | ≥85 |
| ئامېرىكا 16-مارتقىچە | 0.0 | 0.1-0.2 | 0.5-0.8 | 1.4-2.6 | 2.7-4.9 | 4.3-10.5 | 10.4-27.3 |
| ئەسكەرتىش: تۆۋەن چەك بارلىق ئەھۋاللارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. يۇقىرى چەك سانلىق مەلۇمات كەم بولغان ئەھۋاللارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. | |||||||
مەنبەلەر
[تەھرىرلەش]
|
بۇ ماددا بىر دەسلەپكى نۇسخىدۇر، بۇ ماددىنى كېڭەيتىش ياكى ئالاھىدە دەسلەپكى نۇسخا قېلىپلىردىن بىرنى قويۇپ ۋىكىپېدىيەگە توھپە قوشالايسىز. |