فرانكلار

فرانكلار ( Latin: gens Francorum ) بىر تۈركۈم گېرمان خەلقلىرى ئىدى ئۇلارنىڭ ئىسمى 3-ئەسىردىكى رىم مەنبەلىرىدە تىلغا ئېلىنغان ۋە رىم ئىمپېرىيىسىنىڭ چېتىدىكى تۆۋەنكى رېيىن دەرياسى بىلەن ئېمس دەرياسى ئارىسىدىكى قەبىلىلەر بىلەن باغلانغان. ^[1] كېيىن بۇ ئاتالغۇ يىمىرىلگەن غەربىي رىم ئىمپېرىيىسى ئىچىدىكى رومانلاشقان گېرمان سۇلالىسى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولۇپ، ئۇلار ئاخىرىدا لويىر ۋە رېيىن دەريالىرى ئارىسىدىكى پۈتكۈل رايونغا قوماندانلىق قىلغان. ئۇلار رىمدىن كېيىنكى باشقا نۇرغۇن خانلىقلار ۋە گېرمان خەلقلىرىگە ھۆكۈمرانلىق قىلغان. 800-يىلى چارلېماگېندىن باشلاپ، فىرانسىس ھۆكۈمرانلىرى كاتولىك چېركاۋى تەرىپىدىن غەربىي رىم ئىمپېرىيىسىنىڭ كونا ھۆكۈمرانلىرىنىڭ ۋارىسى دەپ ئېتىراپ قىلىنغان.

گەرچە فىرانسۇزچە ئىسمى 3-ئەسىرگە قەدەر كۆرۈنمىگەن بولسىمۇ، ئەمما ھېچ بولمىغاندا ئەسلىدىكى فرانك قەبىلىلىرىنىڭ بەزىلىرى رىملىقلارغا ئۆز نامىدا تونۇلغان، ھەم ئىتتىپاقداش، ھەم دۈشمەن سۈپىتىدە تونۇلغان. يېڭى ئىسىم تۇنجى قېتىم رىملىقلار ۋە ئۇلارنىڭ ئىتتىپاقداشلىرى رېيىن رايونىنى كونتروللۇقىنى يوقاتقاندا پەيدا بولىدۇ. فرانكلارنىڭ ئالدى بىلەن بىرلىكتە رىم زېمىنىغا بېسىپ كىرگەنلىكى خەۋەر قىلىنغان. قانداقلا بولمىسۇن، باشتىن-ئاخىر فرانكلارمۇ چېگرا رايونىنىڭ سىرتىدىن، ساكسونلار ئۇلارغا ھۇجۇم قىلدى، مەسىلەن چېگرا قەبىلىلىرى بولۇش سۈپىتى بىلەن ئۇلار رىم زېمىنىغا كۆچۈپ كىرمەكچى بولدى، ئۇلار بىلەن نەچچە يۈز يىللىق ئالاقىسى بار ئىدى.

قەدىمكى دەۋرلەردە فرانك فېدېراتسىيەسىنى قۇرغان گېرمان قەبىلىلىرى ۋېسېر-رېيىن گېرمانچە / ئىستىۋانىي مەدەنىيەت-تىل گۇرۇپپىلىرى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. ^[2] ^[3] ^[1]

رېيىن دەرياسى بويىدىكى رىم چېگراسىدىكى فىرانسۇز خەلقلىرى تۇنجى قىياپىتىدىن باشلاپلا رىم زېمىنىدا ياشاشقا رۇخسەت قىلىنغان سالىيان فرانكلىرىنى ۋە رىپۇئارىيان ياكى رېيىنلاند فرانكلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بولۇپ، ئۇلار نۇرغۇن ئۇرۇنۇشلاردىن كېيىن، ئاخىرىدا رىم چېگراسى كولىننى بويسۇندۇرۇپ، كونتروللۇقنى ئالغان. رېيىن دەرياسىنىڭ سول قىرغىقى. كېيىن، 450- ۋە 460-يىللاردىكى گۇرۇپپىلار ئارا توقۇنۇش دەۋرىدە، فرانك بالىدېرىك بىرىنچى، رىم گائۇل (تەخمىنەن ھازىرقى فرانسىيە) دىكى ھەر قايسى مىللەتلەر بىلەن رىم قوشۇنلىرىغا قوماندانلىق قىلىدىغان بىر قانچە ھەربىي رەھبەرلەرنىڭ بىرى. بالىدېرىك ۋە ئۇنىڭ ئوغلى كلوۋىس I رىم لوگى قوشۇنلىرى بىلەن مۇناسىۋەتلىك فرانكلارنىڭ «پادىشاھلىقى» نىڭ رىقابەتچىسى سۈپىتىدە رىم ئاگىدىئۇسنىڭ رىقابىتىگە دۇچ كەلدى. . ) بۇ يېڭى تىپتىكى پادىشاھلىق بەلكىم ئالارك I نىڭ ئىلھامىدىن كەلگەن بولۇشى مۇمكىن، 6-ئەسىردە گائۇلنىڭ كۆپ قىسمىنى بويسۇندۇرۇشتا مۇۋەپپەقىيەت قازانغان مېروۋىڭ خاندانلىقىنىڭ باشلانغانلىقىغا ۋەكىللىك قىلىدۇ، شۇنداقلا رېيىن چېگراسىدىكى بارلىق فرانك پادىشاھلىقلىرىغا رەھبەرلىك قىلىدۇ. . مېروۋىنىيە ئىمپېرىيىسى ئاساسىدا قايتىدىن گۈللەنگەن كارولىنلىقلار ئاخىرى 800-يىلى غەربىي ياۋروپانىڭ يېڭى ئىمپېراتورى دەپ قارالدى.

«فرانك» ياكى «فرانكىش» ئاتالغۇلىرى كېيىنچە بىر قانچە ئوخشىمىغان سەۋىيەنى تەرەققىي قىلدۇردى، بەزىدە ياۋروپانىڭ ناھايىتى چوڭ بىر قىسمىغا ۋەكىللىك قىلىدۇ، يەنە بىر تەرەپتىن بەزىدە فرانسىيە بىلەنلا چەكلىنىدۇ. ئوتتۇرا ۋە ئاخىرقى ئوتتۇرا ئەسىردە، غەربىي ياۋروپالىقلار كاتولىك چېركاۋىغا بولغان ساداقىتىنى ئورتاقلاشتى ۋە لېۋانتتىكى ياۋروپانىڭ سىرتىدىكى ئەھلى سەلىپ قوشۇنلىرىدا ئىتتىپاقداش بولدى. 1099-يىلى، ئېرۇسالىمنىڭ ئەھلى سەلىپ قوشۇنلىرى كۆپىنچە فرانسىيەلىك كۆچمەنلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ، ئۇلار ئەينى ۋاقىتتا يەنىلا فرانك دەپ ئاتالغان، ئىسپانىيەلىكلەر، گېرمانلار ۋە ۋېنگرىيەلىكلەر قاتارلىق ياۋروپالىقلار. فرانسىيە چەۋەندازلىرى ئەھلى سەلىپ قوشۇنلىرىنىڭ ئىككى يۈز يىل جەريانىدىكى مۇقىم ئېقىننىڭ كۆپ قىسمىنى تەشكىل قىلدى، شۇنداق بىر شەكىلدە، ئەرەبلەر ئەھلى سەلىپ قوشۇنلىرى ۋە غەربىي ياۋروپالىقلارنى داۋاملىق فىرانسىس دەپ ئاتىدى، ئۇلارنىڭ راستىنلا كەلگەن-كەلمىگەنلىكىگە ئانچە كۆڭۈل بۆلمەيدۇ. France. فرانسىيە ئەھلى سەلىپ قوشۇنلىرىمۇ فىرانسۇز تىلىنى لېۋانتقا ئىمپورت قىلىپ، فىرانسۇز تىلىنى تىل فرانكىنىڭ ئاساسى قىلدى. ئەھلى سەلىپ قوشۇنلىرىنىڭ «فىرانسۇز تىلى»). ^[4] بۇ نۇرغۇن تىللاردىكى غەربىي ياۋروپالىقلارنىڭ ئىسىملىرىغا ئۇزاققىچە تەسىر كۆرسەتكەن. غەربىي ياۋروپانى پارسلار «فرانگىستان» دەپ ئاتالغان.

843 -يىلى ۋېردۇن شەرتنامىسىدىن كېيىن، فىرانسىس خانلىقى غەربىي فرانسىيە، ئوتتۇرا فرانسىيە ۋە شەرقىي فرانسىيەدىن ئىبارەت ئۈچ ئايرىم پادىشاھلىققا ئايرىلدى. 870 -يىلى، ئوتتۇرا فرانسىيە يەنە بۆلۈنۈپ كەتتى، ئۇنىڭ زېمىنىنىڭ كۆپ قىسمى غەربىي ۋە شەرقىي فرانسىيەگە بۆلۈندى، بۇ يەر كەلگۈسىدىكى فرانسىيە پادىشاھلىقى ۋە مۇقەددەس رىم ئىمپېرىيىسىنىڭ يادروسىنى شەكىللەندۈرىدۇ، غەربىي فرانسىيە ( فرانسىيە ) ئاخىرىدا بۇ يەرنى ساقلاپ قالىغان .

ئېتىمولوگىيە

ئىسمى Franci قەبىلە ئىسمى ئەمەس، ئەمما بىر قانچە ئەسىر ئىچىدە ئۇلارنى تەشكىل قىلغان ئەسلى خەلقلەرنىڭ ئىسىملىرىنى چاپلىغان. ئېدۋارد گىببون ۋە جاكوب گىرىمنىڭ ئۈلگىسىگە ئاساسەن، فرانكلارنىڭ ئىسمى ئىنگلىزچە ئوچۇق سۆز بىلەن باغلانغان بولۇپ، ئەسلىدە «ئەركىن» مەنىسىنى بىلدۈرىدۇ. فرانكنىڭ گېرمان تىلىدىكى « نەيزە » دېگەن سۆزىدىن كەلگەنلىكى توغرىسىدا تەكلىپلەرمۇ بار (مەسىلەن كونا ئىنگلىزچە فىرانسۇز تىلىدىكىگە franca ) ياكى Old Norse frakka ). ^[5] باشقا گېرمان تىلىدىكى سۆزلەر «رەھىمسىز»، «دادىل» ياكى « frech » مەنىسىنى بىلدۈرىدۇ , Middle Dutch vrac , Old English frǣc ۋە كونا نورۋېگىيە frakkr )، مۇھىم بولۇشى مۇمكىن.

Eumenius 306-يىلى كونستانتىن بىرىنچى تەرىپىدىن ترېئېردىكى فرانك مەھبۇسلىرىنىڭ سېركتىكى فرانك مەھبۇسلىرىنى ئۆلۈم جازاسى ئىجرا قىلىش مەسىلىسىدە فرانكلارغا خىتاب قىلغان ۋە باشقا بەزى تەدبىرلەر: Ubi nunc est illa ferocia? Ubi semper infida mobilitas? Ubi nunc est illa ferocia? Ubi semper infida mobilitas? («ھازىر سېنىڭ ۋەھشىيلىكىڭ قەيەردە؟ بۇ ئىشەنچسىزلىك قەيەردە؟ ). ^[6] لاتىنچە feroces فىرانكلارنى تەسۋىرلەش ئۈچۈن دائىم ئىشلىتىلگەن. فرانك مىللىتىنىڭ ھازىرقى ئېنىقلىمىسى دەۋر ۋە نۇقتىدىن پەرقلىنىدۇ. تەخمىنەن مىلادىيە 700-يىللىرى يېزىلغان ماركۇلفنىڭ فورمۇلاسىدا « نوپۇسنىڭ (ھۆكۈمەت ئۆلكىسىدە)، فىرانكلار، رىملىقلار، بۇرگۇندىيەلىكلەر ۋە باشقا مىللەتلەرنىڭ ھەممىسى ياشايدۇ» دېيىلگەندە ئارىلاشما نوپۇس ئىچىدە مىللىي كىملىكنىڭ داۋاملىشىشى تەسۋىرلەنگەن. Their ئۇلارنىڭ قانۇنى ۋە ئادىتى بويىچە. " پروفېسسور كرىستوفىر ۋىكخام 2009-يىلى يازغان بولۇپ، «فىرانكىش» سۆزىنىڭ مەخسۇس مىللىي مەنىگە ئىگە بولۇشتىن تېزلا توختىغانلىقىنى كۆرسەتتى. لوئېر دەرياسىنىڭ شىمالىدىكى كىشىلەر ئەڭ يېڭى ( برېتوندىن باشقا) 7-ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىغا كەلگەندە فرانك دەپ قارالغاندەك قىلىدۇ. رومان (رىملىقلار) بۇنىڭدىن كېيىن ئاكۋايتېننىڭ ئاھالىسى ئىدى ».

ئەپسانىۋى مەنبە

ساياھەتچىلەر گرېگورىينىڭ فىرانكلار تارىخىدىن باشقا، دەسلەپكى ئىككى مەنبە فرانكلارنىڭ ئەپسانىۋى مەنبەسىنى بايان قىلغان: 7-ئەسىردىكى ئەسەر «فرېدېگار يىلنامىسى» ۋە نامسىز Liber Historiae Francorum، بىر ئەسىردىن كېيىن يېزىلغان. « فرېدېگار يىلنامىسى» نىڭ ئاپتورى فىرانكلارنىڭ ئەسلى ترويدىن كەلگەنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويدى ۋە ۋىرگىل ۋە ھىئېرونيۇمنىڭ ئەسەرلىرىنى نەقىل قىلدى: تارىخشۇناس پاترىك ج.گارىنىڭ سۆزىگە قارىغاندا، بۇ ئىككى ھېكايە «ھەم فىرانسۇزلارنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشى ھەققىدە ئاز-تولا بىلىدىغانلىقى ۋە قەدىمكى ئىسىم ۋە شانلىق ئەنئەنىگە ئىگە باشقا قەدىمكى دەۋرلەرگە سېلىشتۇرغاندا، ئۇلار بىر ئاز تۆۋەنلىك ھېس قىلغان بولۇشى مۇمكىن. . (. . . ) ھەر ئىككى رىۋايەت ئەلۋەتتە ئوخشاشلا كىشىنى ھەيران قالدۇرىدۇ، ھەتتا كۆپىنچە ياۋايىلاردىنمۇ كۆپ، فرانكلارنىڭ قەھرىمانلارچە كۆچۈش دەۋرىدىكى ئورتاق تارىخى، ئەجدادى ۋە ئەنئەنىسى يوق. ئۇلار ئالېماننىك قوشنىلىرىغا ئوخشاش، ئالتىنچى ئەسىرگە قەدەر خېلى يېقىنقى بىر ئىجادىيەت، ئۇزۇندىن بۇيان ئايرىم سالاھىيەت ۋە ئورگانلارنى ساقلاپ كەلگەن رېنش قەبىلىلىرى ئىتتىپاقى ئىدى. » [25]

يەنە بىر ئەسەر، Liber Historiae Francorum، ئىلگىرى Gesta regum Francorum دەپ ئاتالغان 1888-يىلى برۇنو كرۇش تەرىپىدىن جۇمھۇرىيەت قىلىنىشتىن ئىلگىرى، ^[7] پرىئام ۋە ئانتېنور باشچىلىقىدىكى 12000 ترويانىڭ ترويدىن روسىيەنىڭ دون دەرياسىغا ۋە دوناي دەرياسىنىڭ بويىدىكى پاننونىيەگە بېرىپ، ئازوۋ دېڭىزىغا يېقىن جايدا قانداق ئولتۇراقلاشقانلىقىنى تەسۋىرلىگەن. . ئۇ يەردە ئۇلار سىكامبىرىيە دېگەن شەھەرنى قۇردى. . ) ترويالىقلار رىم ئارمىيىسىگە قوشۇلۇپ، دۈشمەنلىرىنى موتىتىسنىڭ سازلىقىغا ھەيدەش ۋەزىپىسىنى ئورۇندىدى، ئۇلار فىرانكىس («رەھىمسىز» مەنىسىنى بىلدۈرىدۇ) دېگەن نامغا ئېرىشتى. ئون يىلدىن كېيىن رىملىقلار پرىئامنى ئۆلتۈردى ۋە پريام ۋە ئانتېنورنىڭ ئوغۇللىرى ماركومېر ۋە سۇننونى ۋە باشقا فىرانكلارنى قوغلاپ چىقاردى.

مەنبەلەر

↑ ^1.0 ^1.1 H. Schutz: Tools, Weapons and Ornaments: Germanic Material Culture in Pre-Carolingian Central Europe, 400-750. BRILL, 2001, p.42.
↑ R.L. Stockman: Low German, University of Michigan, 1998, p.46.
↑ K. Reynolds Brown: Guide to Provincial Roman and Barbarian Metalwork and Jewelry in the Metropolitan Museum of Art, Metropolitan Museum of Art, 1981, p.10.
↑ نەقىل ئېلىنغان خاتالىق: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named google.fr
↑ Robert K. Barnhart, ed. Barnhart Dictionary of Etymology (Bronx, NY: H. W. Wilson, 1988), 406.
↑ Panegyric on Constantine, xi.
↑ Krusch, Bruno (ed.) Liber Historicae Francorum. Mon. Germ. Hist., Script. Rer. Meroving. II, 215-238, Hanover, 1888. See also fr:Liber Historiae Francorum

بۇ ماددا بىر دەسلەپكى نۇسخىدۇر، بۇ ماددىنى كېڭەيتىش ياكى ئالاھىدە دەسلەپكى نۇسخا قېلىپلىردىن بىرنى قويۇپ ۋىكىپېدىيەگە توھپە قوشالايسىز.

[H._Schutz_2001,_p.42-1] 1.0 ^1.1 H. Schutz: Tools, Weapons and Ornaments: Germanic Material Culture in Pre-Carolingian Central Europe, 400-750. BRILL, 2001, p.42.

[2] R.L. Stockman: Low German, University of Michigan, 1998, p.46.

[3] K. Reynolds Brown: Guide to Provincial Roman and Barbarian Metalwork and Jewelry in the Metropolitan Museum of Art, Metropolitan Museum of Art, 1981, p.10.

[google.fr-4] نەقىل ئېلىنغان خاتالىق: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named google.fr

[5] Robert K. Barnhart, ed. Barnhart Dictionary of Etymology (Bronx, NY: H. W. Wilson, 1988), 406.

[6] Panegyric on Constantine, xi.

[7] Krusch, Bruno (ed.) Liber Historicae Francorum. Mon. Germ. Hist., Script. Rer. Meroving. II, 215-238, Hanover, 1888. See also fr:Liber Historiae Francorum

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]