نېمىس تىلى

نېمىسچە Deutsch مارتىن لۇتىر تەرىپىدىن نېمىسچەگە تەرجىمە ئىنجىلنىڭ كەڭ تارقىلىشى ھازىرقى زامان نېمىسچىسىنىڭ شەكىللىنىشگە ياردەمدە بولغان.

تارقىلىشى ياۋروپا تېگى نۇڧۇسى نېمىسلار 95 مىلىيون (2010) تىل ئائىلىسى ھىندى-ياۋرۇپا تىل سېستىمىسى گېرمان تىللىرى ئائىلىسى غەربىي گېرمان يۈكسەك نېمىسچە نېمىس تىلى دەۋىرلەر قەدىمكى ئىنگىلىزچە ئوتتۇرا ئىگىلىزچە دەستلەپكى زامانىۋىي ئىنگلىزچە ئىنگىلىزچە يېزىغى لاتىن ئەلىڧبەسى (نېمىس ئەلىڧبەسى) رەسمىي تىل ياۋروپا ئىتتىپاقى (رەسمىي تىل) ________________ گېرمانىيە ئاۋستىرىيە شۋېتسىيە لىختېنشتېين ليۇكسېمبۇرگ بېلگىيە ئىتالىيە (جەنۇبىي ترولىندە) نېمىسچىنىڭ دۇنيادىكى تارقىلىشى نېمىسچىنىڭ ياۋروپادىكى تارقىلىشى

نېمىس تىلى ياكى نېمىسچە (Deutsch; قەدىمكىسى Nemçece)، ھىندى-ياۋروپا تىل سېستىمسى گېرمان تىل ئائىلىسىگە تەۋە ۋە خەلقئارالىق چوڭ تىلدۇر. ياۋروپا ئىتتىپاقىنىڭ رەسمىي تىللىرىدىن بىرى ۋە ئەڭ كۆپ قوللىنىلىدىغان تىلى. بولۇپمۇ، گېرمانىيە، ئاۋستىرىيە، لىختېنشتېين، ليۇكسېمبۇرگ، شۋېتسىيە قاتارلىق ئەللەرنىڭ زور كۆپچىلىكى، ئىتالىيەنىڭ جەنۇبىي تىرول رايونى، بېلگىيەنىڭ شەرقىي كانتونلىرى، پولشا ۋە رۇمىنىيەنىڭ بەئزى رايونلىرى ۋە ڧرانسىيەنىڭ ئالساس-لورېن رايونىدا قوللىنىلماقتا. شۇنداقلا بۇ دۆلەتلەردىن بەئزىلىرىگە خاس كونا مۇستەملىكىلەردە (م: نامىبىيە، جەنۇبىي ئافرىقا دېگەندە) دىققەتكە سازاۋەر مىقداردا نېمىسچە سۆزلەشكۈچى نۇپۇس باردۇر. تۈرلۈك شەرقىي ياۋروپا ئەللىرىدە نېمىسچە سۆزلەشكۈچى ئاز سانلىقلار ھەم باردۇر. بۇلاردىن روسىيە، ۋېنگرىيە ۋە سلوۋېنىيە قاتارلىقلارنى تىلغا ئېلىشقا بولىدۇ. شۇنداقلا شىمالىي ئامېرىكانىڭ (بولۇپمۇ ئا ق ش)، لاتىن ئامېرىكانىڭ ئارگېنتىنا ۋە برازىلىيەنىڭ بەئزى رايونلىرىدا نېمىسچە سۆزلىشىلىدۇ. نېمىسچىدە ڧرانسۇزچىدىن ئۆتكەن كەلىمىلەر ھەم باردۇر.

38 دۆلەتتە تەخمىنەن 120 مىلىيون كىشى تەرىپىدىن سۆزلىشىلىدىغان نېمىسچە، بولۇپمۇ گېرمانىيە، ئاۋستىرىيە ۋە شۋېتسىيەدە ئىشلىتىلىدۇ. تۈركىيەدە 25 مىڭ ئەتراپىدا نېمىس ياشايدۇ. بۈ گۇرۇپ كونا تەبىر بىلەن "Bosporus-Deutsche" ("بوغازئىچى نېمىسلىرى") ۋە ئاق دېڭىز رايونىدا ياشىغۇچى نېمىسلاردىن تەشكىل تاپماقتا.

نېمىس ئەلىڧبەسى ۋە تەلەڧڧۇزى

ھەرڧ	خ.ت بويىچە تاۋۇش	ئۇيغۇرچە تاۋۇش	خ.ت بويىچە تەلەڧڧۇز	ئۇيغۇرچە تەلەڧڧۇز
Aa	a/ɑ	ئا	ɑˑ	ئاا
Bb	b	ب	beˑ	بېغ
Cc	ʦ	تس	ʦeˑ	تسېغ
Dd	d	د	deˑ	دېغ
Ee	ɛ/e	ئې	eˑ	ئېغ
Ff	f	ڧ	ɛf	ئېڧ
Gg	ɡ	گ	ɡeˑ	گېغ
Hh	h	ھ	hɑ	ھا
Ii	ɪ/i	ئى	iˑ	ئىى
Jj	j	ي	jɔt	يوت
Kk	k	ك	kɑˑ	كا
Ll	l	ل	ɛl	ئېل
Mm	m	م	ɛm	ئېم
Nn	n	ن	ɛn	ئېن
Oo	ɔ/o	ئو\ئوو	oˑ	ئوو
Pp	p	پ	peˑ	پېغ
Qq	k	ق	kuˑ	كۇ
Rr	ʀ	غ	ɛʀ̥	ئېر
Ss	s/z	س\ز	ɛs	ئېس
Tt	t	ت	teˑ	تېغ
Uu	ʊ/u	ۇ\ئۇۇ	uˑ	ئۇ
Vv	f	ا	faɔ̹	ڧاۇ
Ww	v	ۋ	veˑ	ۋېغ
Xx	ks	كس	ɪks	ئىكس
Yy	y	ئۈ	ˈyp.sɪ.ˌlɔn	ئۈپسىلون
Zz	ʦ	تس	ʦɛt	تېست
Ää	ɛ	ې	—	—
Öö	ø	ئۆ	—	—
Üü	y	ئۈ	—	—
ß	ss	سس	ɛs ʦɛt	ئېس تېست

جۈپ ۋە ئالاھىيدە تاۋۇشلار

ھەرڧ بىرلىكى	سۆز ئىچىدە	خ.ت بويىچە تەلەڧڧۇز	ئۇيغۇرچە تەلەڧڧۇز	ئىزاھاتلار
au	ھەر دائىم	aɔ̹	ئاۋ
äu g.oy eu			ئوي
b	ئاخىرىدا	p	پ
ch	ئاخىرىدا	x	ھ	ئەن كەلىمىلىرى بىلەن (مەسلەن: machen, Kuchen)
ch	ئاخىرىدا	ç	خ	كىچىكلىتىشلەر بىلەن (مەسلەن: Mädchen, Kuhchen) ۋە بەئزى رەۋىشلەر بىلەن (مەسلەن: ich, mich) قوللىنىلىدۇ
d	ئاخىرىدا	t	ت
dsch	ھەر دائىم	ʤ	تس	ئاز كۆرۈلىدۇ
en	ئاخىرىدا	ə̆n	ئىن	پىئېلنىڭ ئاخىرىقى قوشۇمچىسىغا ئوخشاش
er	باشتا	ɛɐ	ئېغا
er	ئاخىرىدا	ɐ	ئېغ
eu	ھەر دائىم	ɔʏ	ئوي
g	ئاخىرىدا	k	ك
h	سوزۇق تاۋۇستىن كېيىن	◌ˑ	غ	*يەنى، تېخىمۇ ئۇزۇن سوزۇق تاۋۇش
ie	ھەر دائىم	iˑ	ئى
ng	ئاخىرىدا	ŋ	ڭ
r	سوزۇق تاۋۇستىن كېيىن	ɜ/ˑ	غ
sch	ھەر دائىم	ʃ	ش
s	باشتا ياكى سوزۇق تاۋۇشلارنىڭ ئارىسىدا	z	ز
s	باشقا يەرگە	s	س
ss	ھەر دائىم	s	س	خۇددى ­ß غا ئوخشاش
t	ئاخىرىدا	tʰ/t͈	th*	*يەنى، t'نى يا ئاڭلانغۇدەك نەپەس بىلەن ياكى تېخىمۇ كۈچلۈكرەك
tsch	ھەر دائىم	ʧ	چ

قاراڭ

• گېرمانىيە ئۆلچەملىك نېمىسچىسى