Jump to content

يېڭى تىپتىكى تاجسىمان ۋىرۇس كېسىلى ۋاكسىنىسى(كوۋىد-19 كېسىلى ۋاكسىنىسى)

ئورنى Wikipedia
ئامېرىكا ھۈكۈمىتى يېڭى تىپتىكى تاجىسىمان ۋىرۇسىغان تەدبىر پىلان يىغىنى، 2020 يىلى 13 مارت
كوۋئىران باراكەت ۋاكسىنىسى (بۇ ئىراننىڭ ئۆزى تەتقىقى قىلىپ ياساپ چىققان يەرلىك ۋاكسىنىدۇر)

يېڭى تىپتىكى تاجسىمان ۋىرۇس كېسىلىگە (ئېنگلىزچە: COVID-19 vaccine، باشقىچە ئاتىلىشى: ۋۇخەن ۋىرۇسى ۋاكسىنىسى، كىرونا ۋاكسىنىسى، كورونا ۋاكسىنىسى) گەرچە ھېچقانداق ۋاكسىنا كلىنىكىلىق سىناقنى تاماملاپ بولالمىغان بولسىمۇ ، ئەمما بۇ خىل ۋاكسىنىنى تەرەققىي قىلدۇرۇشقا كۆپ قېتىم ئۇرۇنۇشلار بار. 2020-يىلى 2-ئاينىڭ ئاخىرىدا ، دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى تاجىسىمان ۋىرۇس، يەنى SARS-CoV-2 گە قارشى ۋاكسىنىنىڭ 18 ئايغا يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە تارقىتىلىشىنى ئۈمىد قىلمايدىغانلىقىنى ئېيتتى.  2020-يىلى 3-ئاينىڭ باشلىرىغىچە ، تەخمىنەن 30 ۋاكسىنا نامزاتى تەرەققىي قىلدۇرۇلدى. 2020-يىلى 20 دېكابىر تۇنجى كوۋىد-19 ۋاكسىنىسى، فايزېر ۋە بىيونتېك تاجسىمان ۋىرۇس ۋاكسىنىسى، ئامېرىكا دورا نازارەتچىلىك ئىدارىسى تەرىپدىن جىددى ئىشلىتلىشكە ماقۇللاندى. شۇنىڭدىن بۇيان نۇرغۇن ۋاكىسنىلار ئارقا-ئارقادىن بارلىققا كەلمەكتە. دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى كوۋىد-19 ۋاكسىنىلىرنى تەستىقلايدىغان ئەڭ نوپۇزلۇق خەلىقئارالىق ئورگاندۇر.

تەرەققىيات

[تەھرىرلەش]
  • ئاۋىستىرالىيەدە ، كۋېنسلاند ئۇنۋېرسىتىتى ئىممۇنىتېت ئىنكاسىنى قوزغىتىش ئۈچۈن ۋىرۇس ئاقسىلىنى گېن جەھەتتىن ئۆزگەرتىدىغان مولېكۇلا قىسقۇچ ۋاكسىنىسىنىڭ يوشۇرۇن كۈچىنى تەكشۈرۈۋاتىدۇ .
  • كانادادا ، ساسكاتچېۋان ئۇنۋېرسىتىتى خەلقئارا ۋاكسىنا مەركىزى (VIDO-InterVac) فېدېراتسىيە مەبلىغىگە ئېرىشىپ ، ۋاكسىنىنى ئىشلەش ئۈچۈن 2020-يىلى مارتتا ئادەمسىز ھايۋانلارنى تەكشۈرۈشنى ۋە 2021-يىلى ئىنسانلارنى سىناق قىلىشنى مەقسەت قىلغان. [1]بىر [2]بىر 
  • بىر كېسەللىكلەرنى كونترول قىلىش ۋە ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن, جۇڭگو مەركىزى
  • شياڭگاڭ ئۇنىۋېرسىتېتى
  • 2020-يىلى 1-ئاينىڭ 29-كۈنى ئەتراپىدا ، جانسېن دورىگەرلىك شىركىتى ۋاكسىنىنى تەرەققىي قىلدۇرۇش خىزمىتىنى باشلىدى.  جانسېن ئۆزىنىڭ بىئوتېخنىكا ھەمراھى Vaxart بىلەن ئېغىز بوشلۇقى ۋاكسىنىسىنى تۈزۈۋاتىدۇ .  2020-يىلى 3-ئاينىڭ 18-كۈنى ، Emergent BioSolutions Vaxart بىلەن ۋاكسىنىنى تەرەققىي قىلدۇرۇش ئۈچۈن ئىشلەپچىقىرىش ھەمكارلىق ئورناتقانلىقىنى ئېلان قىلدى.
  • Inovio دورىسى بىر تەتقىق DNA ئاساس ۋاكسىنا ئىنسان پىلانلىغان, جۇڭگو شىركىتى بىلەن بىرلىكتە كىلىنىكىلىق يازدا شىمالىي يېرىم شار 2020 نىڭ
  • ھەرخىل يېڭى تىپلىق تاجسىمان ۋىرۇس ۋاكسىنىسنىڭ سېلىشتۇرما جەدۋىلى
    بىر Jenner تەتقىقات قىلىش ئوكسفورد ئۇنىۋېرسىتېتىنىڭ بىر chimp adenovirus ۋىكتورلۇق ئاساسەن ۋاكسىنا نامزاتى تەرەققىي ۋە كېلىشى بىلەن بىر ياساش توختامى ئىمزالىغان.  ئۇلار 2020-يىلى مارتتا پورتون دوۋندا ھايۋانلارنى سىناق قىلىشنى ۋە كېيىنكى ئايدا ئىنسانلارنىڭ بىخەتەرلىك سىنىقىنى باشلاشنى پىلانلىدى.
  • سانت لۇئىستىكى ۋاشىنگتون ئۇنۋېرسىتىتى
  • مارت 2020-5, ئامېرىكا قۇرۇقلۇق ئارمىيىسى تېببىي تەتقىقات ۋە Materiel قوماندانلىق دەرىجىلىك قورغىنى Detrick ۋە تەتقىقات Walter Reed ئارمىيىسى تەتقىقات بىلەن كۈمۈش باھارى , غەربىي Maryland ئىككى, ئۇلار بىر ۋاكسىنا قىلىدىغانلىقىنى جاكارلىدى.
  • كوپېنھاگېن ئۇنىۋېرسىتېتى ، ياۋروپا كومىتېتىنىڭ مەبلىغى بىلەن
  • Emergent بىلەن Biosolutions Novavax In ھەمكارلىشىپ ۋاكسىنا ياساپ چىقتى. شېرىكلەر دەسلەپكى سىناق ۋە 2020-يىلى 7-ئايغىچە 1-باسقۇچلۇق كلىنىكىلىق سىناق قىلىشنى پىلانلىدى
  • 2020-يىلى 10-مارت ، دۇب چوققىسى دۆلەتلىك تەجرىبىخانىسى ۋە تېننېسسى ئۇنۋېرسىتىتى دەرىجىدىن تاشقىرى كومپيۇتېر باشلىقلار يىغىنىدىن پايدىلىنىپ ۋىرۇسنىڭ تاياقچە ئاقسىلنىڭ مودېلىنى تەكشۈرگەنلىكىنى ۋە ۋاكسىنا نامزاتلىرىغا ئىشلىتىشكە بولىدىغان 77 خىل دورا بىرىكمىسىنى ئېنىقلىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.  19-مارت ، CNN تەتقىقاتچىلارنىڭ مودېلنى يېڭىلاش باسقۇچىدا ئىكەنلىكىنى خەۋەر قىلدى.
  • 2020-يىلى 3-ئاينىڭ 12-كۈنى ، ھىندىستان سەھىيە مىنىستىرلىكى ئۆزلىرىنىڭ 11 ئايرىغۇچى بىلەن ھەمكارلىشىدىغانلىقىنى ، ھەتتا تېز يولدا ۋاكسىنا ياساش ئۈچۈن كەم دېگەندە بىر يېرىم يىلدىن ئىككى يىلغىچە ۋاقىت كېتىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.
  • كوۋىد-19 پەندەمىيەسىگە قارشى كۈرەشتكى دوختۇر سېستىرالار
    مارت 2020-16-كۈنى, ياۋروپا ئىتتىپاقى كومىتېتى بىر قۇربانلىق € 80 مىليون مەبلەغ سېلىشنى CureVac بىر راۋاجلاندۇرۇش, گېرمانىيە بىئوتېخنىكا شىركىتى mRNA ۋاكسىنا.
  • 2020-يىلى 17-مارت ، ئامېرىكا دورىگەرلىك شىركىتى Pfizer گېرمانىيە BioNTech شىركىتى بىلەن ھەمكارلىق ئورنىتىپ ، mRNA ئاساسىدىكى ۋاكسىنىنى بىرلىكتە تەتقىق قىلىدىغانلىقىنى ئېلان قىلدى.
  • يېڭى تىپتىكى تاجىسىمان ۋىرۇسنىڭ دۇنيا مەۋقەسىدە شىددەتلىك تارقىلىشى خەرىتىسى
    MRNA تېخنىكىسى قوللۇنىلغان يېڭى تىپلىق تاجسىمان ۋىرۇس ۋاكسىنىسىنىڭ ۋىرۇسقا قارتا ئىشلەش گرافى.
    ھىندونىزىيە ئەلبېشى جوكو ۋىدودو تۇنجى شېشە يېڭى تىپلىق تاجسىمان ۋىرۇس ۋاكسنىسنى ئەملىمەكتە.
    ۋاكسىنىنى توشۇش جەريانى
    3-ئاينىڭ 20-كۈنى ، روسىيە سەھىيە خادىملىرى ئالىملارنىڭ ئوخشىمىغان ئالتە خىل ۋاكسىنا نامزاتى بىلەن ھايۋانلارنى سىناق قىلىشنى باشلايدىغانلىقىنى ئېيتتى.  ۋاكسىنا فېرمېنت ۋە پىرىماتلاردا سىناق قىلىنىدۇ.

دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى تەستىقلىغان ۋاكسىنىلار

[تەھرىرلەش]
ۋاكىسنا نامى فايزېر ۋە بىيونتېك تاجسىمان ۋىرۇس ۋاكسىنىسى مودېرنا جوھانسون ۋە جوھانسون جەنسېن ۋاكسىنىسى
ياش تەۋىسىيەسى 5 + ياشلىقلار 18 + ياشلىقلار 18 + ياشلىقلار
ئاساسلىق ۋاكىسنا

ئۇزاتىمىسى

2 شېشە ئەملەش (ئارلىقتا 3 ھەپتە، 21 كۈن

ئارلىق قالدۇرۇش كېرەك)

2 شېشە ئەملەش (ئارلىقتا 4 ھەپتە،

28 كۈن ئارلىق قالدۇرۇش كېرەك)

1 شېشە
كۈچەيتكۈچى شېشىسى 18+ ياشلىقلار ئەملىسە بولىدۇ. ئېككىنچى شېشىدىن 6 ئايدىن كېيىن ئەملەش تەۋىسىيە قىلىندۇ. بۇنىڭغا مودېرنا ياكى فايزېر ۋە بىيونتەك ۋاكسىنىسى ئەملىسە بولىدۇ.

16-17 ياشتىكىلەر فايزېر ۋە بىيونتېك ۋاكسىنىسنى ئەملىسە بولىدۇ.

18+ ياشلىقلار ئەملىسە بولىدۇ. ئېككىنچى شېشىدىن 6 ئايدىن كېيىن ئەملەش تەۋىسىيە قىلىندۇ. بۇنىڭغا مودېرنا ياكى فايزېر ۋە بىيونتەك ۋاكسىنىسى ئەملىسە بولىدۇ. 18+ ياشلىقلار ئەملىسە بولىدۇ. 1-شېشىدىن 2 ئايدىن كېيىن ئەملەش تەۋىسىيە قىلىندۇ. بۇنىڭغا مودېرنا ياكى فايزېر ۋە بىيونتەك ۋاكسىنىسى (mRNA ۋاكسىنىسى) ئەملىسە بولىدۇ.
تولۇق ۋاكسىلانغان

ۋاقتى

2-شېشنى ئەملەپ 2 ھەپتىدىن كېيىن. 2-شېشنى ئەملەپ 2 ھەپتىدىن كېيىن. 1-شېشنى ئەملەپ 2 ھەپتىدىن كېيىن.

مەنبە: دۇنيا سەھىيە تەشكىلاتى ئورگان تورى: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/different-vaccines.html

كوۋىد-19 ۋاكسىنىسىنىڭ دۇنيا بويىنچە ئەملىنىش ئەھۋالى

[تەھرىرلەش]
ئورنى ۋاكسىنلانغانلار پېرسەنتى
دۇنيا 4,573,795,231 58.1%
جوڭگو 1,259,967,000 87.2%
ھىندىستان 842,315,450 60.5%
ياۋورپا ئىتىپاقى 324,766,177 72.6%
ئامېرىكا 243,182,423 73.2%
بىرازىليە 166,143,380 77.6%
ھىندونىزىيە 158,962,242 57.5%
ياپونيە 100,404,891 79.7%
پاكىستان 95,159,489 42.3%
بېنگال 87,546,674 52.6%
مېكسىكا 81,915,851 62.9%
ۋېيتنام 77,358,030 78.8%
روسىيە 73,727,458 50.5%
گېرمانىيە\ئالمانىيە 61,537,455 73.3%
فىلپىن 60,917,790 55.4%
ئىران 59,498,870 70.0%
تۈركىيە 56,867,625 66.9%
فىرانسىيە 52,786,717 78.1%
ئەنگلىيە 51,705,406 75.8%
تايلاند 51,032,649 73.0%
ئىتالىيە 48,252,654 79.9%
جەنۇبى كورىيە 44,168,856 86.1%
ئىسپانىيە 39,619,870 84.8%
كولومىيە 38,194,138 74.5%
ئارگېنتىنا 38,036,381 83.4%
مىسىر 33,098,284 31.8%
كانادا 31,702,331 83.3%
مالايسىيە 25,990,727 79.3%
سەئۇدى ئەرەبىستان 25,000,071 70.7%
ماراكەش 24,630,172 66.0%
پىرۇ 24,228,683 72.6%
پولشا 21,589,717 57.1%
ئاۋىسترالىيە 20,417,817 79.2%
جەنۇبى ئافرىقا 18,874,881 31.4%
بېرما 18,829,259 34.4%
ئۆزبەكىيە 18,786,606 55.4%
تەيۋەن 18,684,915 78.3%
ۋېنزۇئېلا 18,393,519 64.1%
چىلى 17,252,369 89.8%
سىرلانكا 15,987,913 74.4%
ئۇكرائىنا 14,671,167 33.8%
كامبودژا 14,253,170 84.1%
Ecuador 14,167,326 79.2%
Netherlands 13,307,938 77.5%
Nepal 12,251,183 41.3%
Cuba 10,416,579 92.0%
United Arab Emirates 9,890,348 99.0%
Nigeria 9,765,729 4.6%
Ethiopia 9,343,801 7.9%
پورتۇگالىيە 9,180,041 90.3%
قازاقىيە 8,965,031 47.2%
بېلگىيە 8,905,193 76.6%
Mozambique 8,484,211 26.4%
ئىراق 8,482,581 20.6%
ئۇگاندا 8,354,808 17.7%
Romania 7,930,488 41.5%
Sweden 7,746,286 76.2%
Greece 7,445,343 71.8%
Angola 7,423,668 21.9%
Rwanda 7,322,935 55.2%
Algeria 7,060,737 15.8%
Dominican Republic 6,935,718 63.3%
Czech Republic 6,810,045 63.5%
Tunisia 6,794,307 56.9%
Austria 6,602,962 73.0%
Kenya 6,559,380 11.9%
Israel 6,539,014 70.4%
Guatemala 6,514,292 35.7%
Hungary 6,257,771 65.0%
Switzerland 5,967,006 68.5%
Ghana 5,774,413 18.2%
Bolivia 5,492,333 46.4%
ئەزەربەيجان 5,163,947 50.5%
Honduras 4,915,362 48.9%
Nicaragua 4,879,356 72.8%
خوڭكوڭ (شىياڭگاڭ) 4,865,664 64.4%
Singapore 4,799,168 88.0%
Denmark 4,797,400 82.5%
ئەلسالۋادور 4,476,802 68.7%
ئاففانىستان 4,397,449 11.0%
Belarus 4,356,041 46.1%
Finland 4,347,091 78.3%
Jordan 4,331,942 42.2%
Norway 4,281,590 78.3%
Zimbabwe 4,107,151 27.2%
Sudan 4,016,849 8.9%
New Zealand 3,973,416 77.6%
Costa Rica 3,944,932 76.8%
Republic of Ireland 3,889,066 78.0%
Laos 3,744,740 50.8%
تاجىكىستان 3,520,397 36.1%
Paraguay 3,469,821 48.1%
كۈۋەيت 3,334,421 77.0%
Serbia 3,309,157 48.2%
Ivory Coast 3,306,299 12.2%
ئومان 3,121,257 59.8%
پاناما 3,027,809 69.1%
Uruguay 2,767,368 79.4%
Slovakia 2,716,588 49.8%
قاتار 2,360,308 80.5%
موڭغوليە 2,265,951 68.1%
Croatia 2,255,115 55.2%
لىۋان 2,237,631 33.1%
Tanzania 2,079,930 3.4%
پەلەستىن 2,053,044 39.3%
Lithuania 1,913,150 71.1%
Bulgaria 1,904,143 27.6%
Guinea 1,885,324 14.0%
لىبيە 1,847,082 26.5%
Benin 1,699,784 13.7%
Malawi 1,476,496 7.5%
Togo 1,380,216 16.3%
Georgia 1,355,604 34.1%
Senegal 1,328,153 7.7%
Latvia 1,312,137 70.3%
Slovenia 1,249,041 60.1%
Kyrgyzstan 1,226,855 18.5%
Somalia 1,203,131 7.3%
Bahrain 1,202,281 68.8%
Syria 1,194,896 6.5%
Albania 1,141,486 39.7%
Botswana 1,131,709 47.2%
Mauritania 1,119,680 23.4%
Moldova 989,897 24.6%
Burkina Faso 972,376 4.5%
Mauritius 947,513 74.4%
Armenia 934,028 31.5%
Kosovo 885,582 49.7%
Mali 877,525 4.2%
Estonia 841,035 63.5%
North Macedonia 840,411 40.4%
Bosnia and Herzegovina 833,233 25.5%
Zambia 806,611 4.3%
Cameroon 806,176 3.0%
Liberia 784,838 15.2%
Sierra Leone 747,044 9.2%
Republic of the Congo 734,721 13.0%
Jamaica 709,671 23.9%
Trinidad and Tobago 709,140 50.5%
Cyprus 664,971 74.2%
Timor-Leste 662,963 49.3%
Fiji 661,452 73.3%
Lesotho 648,817 30.1%
Bhutan 589,762 75.6%
Madagascar 589,003 2.1%
Yemen 556,652 1.8%
Niger 507,223 2.0%
Macau 492,828 74.8%
Luxembourg 461,651 72.7%
Central African Republic 446,712 9.1%
Malta 442,309 85.7%
Guyana 440,072 55.7%
Brunei 405,092 91.8%
Namibia 399,636 15.4%
Maldives 396,681 73.0%
Gabon 392,898 17.2%
Guinea-Bissau 390,794 19.4%
Eswatini 334,088 28.5%
Cabo Verde 302,802 53.9%
Iceland 287,971 83.9%
Chad 285,922 1.7%
Northern Cyprus 284,357 74.4%
Papua New Guinea 283,915 3.1%
Montenegro 283,356 45.1%
Comoros 282,378 31.8%
Suriname 261,122 44.1%
Equatorial Guinea 249,276 17.2%
Gambia 243,996 9.8%
Belize 230,125 56.8%
South Sudan 227,262 2.0%
Democratic Republic of the Congo 226,134 0.2%
New Caledonia 182,486 63.3%
Solomon Islands 179,973 25.6%
French Polynesia 169,995 60.2%
Bahamas 157,041 39.6%
Barbados 155,512 54.0%
Samoa 141,424 70.7%
Haiti 122,580 1.1%
Djibouti 108,945 10.9%
Guernsey 106,109
Curaçao 104,296 63.3%
Vanuatu 102,308 32.5%
Sao Tome and Principe 86,396 38.7%
Aruba 84,694 79.0%
Seychelles 82,348 83.3%
Jersey 80,892 80.0%
Tonga 73,609 69.0%
Isle of Man 68,771 80.5%
Antigua and Barbuda 62,283 63.1%
Kiribati 59,492 49.0%
Cayman Islands 58,591 88.1%
Andorra 56,628 73.2%
Saint Lucia 55,598 30.1%
Bermuda 46,666 75.2%
Faroe Islands 41,427 84.5%
Grenada 41,287 36.5%
Gibraltar 41,162 122.2%
Greenland 40,447 71.1%
Saint Vincent and the Grenadines 33,494 30.1%
Turkmenistan 32,240 0.5%
Dominica 29,426 40.8%
Turks and Caicos Islands 29,210 74.5%
Saint Kitts and Nevis 27,615 51.6%
Sint Maarten 27,141 62.5%
Monaco 26,672 67.5%
Liechtenstein 26,145 68.3%
San Marino 24,306 71.5%
Caribbean Netherlands 19,109 72.3%
British Virgin Islands 18,432 60.6%
Cook Islands 12,841 73.1%
Anguilla 10,079 66.6%
Nauru 7,612 70.0%
Tuvalu 6,230 52.2%
Wallis and Futuna 6,016 54.2%
Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha 4,361 71.8%
Burundi 4,010 0.0%
Falkland Islands 2,632 75.6%
Montserrat 1,547 31.1%
Niue 1,184 73.2%
Tokelau 968 70.8%
Pitcairn Islands 47 100.0%

ۋاقىتى: 2022-يىلى 30 دېكابىر

كوۋىد-19 ۋاكسىنسى ئەملەش خەرىتىسى. قانچە قېنىق بولسا ئەملىنىش نىسپىتى شۇنچە يۇقىرى.
يېڭى تىپىلق تاجسىمان ۋىرۇسى ۋاكسىنىسىنىڭ (كوۋىد-19 ۋاكسىنىنىڭ) دۆلەتلەر بوينىچە ئەملىنىش خەرىتىسى( ھەر 100 ئادەمنىڭ ئىچىدىكى ئەملەنگەنلەر سانى نىسپىتى)