ئوقياچىلىق
ئوقيا ئېتىش بىر تەنھەرىكەت تۈرى، مەشىق ياكى ماھارەت ھىسابلىنىدۇ. [1] تارىختا ئوقيا ئېتىش ۋە جەڭ قىلىش ئۈچۈن ئىشلىتىلگەن. ھازىرقى زاماندا، ئۇ ئاساسلىقى رىقابەت خاراكتېرلىك تەنھەرىكەت ۋە كۆڭۈل ئېچىش پائالىيىتى. ئوقيا ئېتىش بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئادەم ئادەتتە ئوقيا ئېتىش، ئوقچىلىق، كامانچىلىقى دەپ ئاتىلىدۇ. [2]
تارىخى
[تەھرىرلەش]
كېلىپ چىقىشى ۋە قەدىمكى ئوقيا ئېتىش
[تەھرىرلەش]ئوقيا ۋە ئوقيانىڭ ئەڭ قەدىمكى ئىسپاتلىرى سىبۇدۇ ئۆڭكۈرى قاتارلىق جەنۇبىي ئافرىقا ئورۇنلىرىدىن كەلگەن، بۇ يەردە سۆڭەك ۋە تاش ئوقيانىڭ قالدۇقلىرى تەخمىنەن 72،000،000،000 يىللار بۇرۇن بايقالغان. ۋاسىتىلىك دەلىل-ئىسپاتلارغا ئاساسەن، ئوقيا كېيىن ياۋرو-ئاسىيادا پەيدا بولغان ياكى قايتا پەيدا بولغاندەك قىلىدۇ، ئۈستۈنكى قەدىمكى دەۋردىن مېسولىت دەۋرىگە ئۆتۈشكە ئاز قالدى. ياۋروپادىن كەلگەن ئەڭ دەسلەپكى ئوقيا ۋە ئوقنىڭ قالدۇقلىرى گېرمانىيەدىن مانخېيىم-ۋوگېلستاڭدىن 17،500،000،000 يىللار بۇرۇن، ۋە 11000 يىل ئىلگىرى ستېلموردا تېپىلغان پارچىلار بولۇشى مۇمكىن. شىۋىتسارىيەنىڭ Grotte du Bichon دىن تېپىلغان ئازىليان نۇقتىلىرى ئېيىقنىڭ ۋە ئوۋچىنىڭ قالدۇقلىرى بىلەن بىللە، ئېيىقنىڭ ئۈچىنچى ئومۇرتقىسىدىن تېپىلغان چاقماق پارچىلىرى بىلەن 1300 يىل ئىلگىرى ئوق ئىشلىتىشنى تەۋسىيە قىلىدۇ. [3] ئۇنىڭ ياۋروپادا ئىشلىتىلىشىنىڭ باشقا ئالامەتلىرى Stellmoor دىن كەلگەن Ahrensburg valley گېرمانىيەنىڭ ھامبۇرگنىڭ شىمالىدا بولۇپ، مىلادىدىن ئىلگىرىكى پالېئولىت دەۋرىدىن باشلانغان. ئوقلار قارىغايدىن ياسالغان بولۇپ، ئاساسلىق ئوق ۋە ئا ) ئالدى ئوق بىلەن چاقماق نۇقتىسى بار. بۇ يەردە ئېنىق ئوقيا يوق. ئالدىنقى ئۇچلۇق ئوقلار بىلىنگەن، ئەمما بەلكىم ئوقيا ئەمەس بەلكى نەيزە ئاتقۇچىلار تەرىپىدىن قوزغىتىلغان بولۇشى مۇمكىن. ھازىرغىچە بىلىنگەن ئەڭ قەدىمكى ئوقيا دانىيەدىكى خولمېگارد سازلىقىدىن كېلىدۇ. كېنىيەنىڭ تۇركانا ناھىيىسىدىكى ناتارۇك ئورنىدا، باش سۆڭىكىگە ۋە باشقا بىر ئىسكىلىتنىڭ كۆكرەك بوشلۇقىغا قىستۇرۇلغان بايقالغان پلاستىنكىلار تەخمىنەن 10،000 يىل ئىلگىرى تاش ئۇچىدىكى ئوقنى قورال قىلىپ ئىشلىتىشنى ئوتتۇرىغا قويدى. ئوقيا ئاخىرىدا نەيزە ئاتقۇچىنىڭ ئورنىنى ئاۋىستىرالىيەدىن باشقا ھەر قايسى قىتئەلەردە ئوقلۇق زەمبىرەك قويۇپ بېرىشنىڭ ئاساسلىق ۋاستىسى قىلدى، گەرچە نەيزە ئاتقۇچىلار ئامېرىكا قىتئەسىنىڭ بىر قىسىم جايلىرىدا، بولۇپمۇ مېكسىكا ۋە ئىنۇيىت ئارىلىقىدا ئوقيا بىلەن بىللە تۇرغان.
ئوقيا ۋە ئوقيا مىسىر ۋە قوشنا نۇبى مەدەنىيىتىدە ئۆز ئالدىغا ۋە كېرمادىن بۇرۇنقى دەۋرلەردىن تارتىپ ھازىرغىچە مەۋجۇت بولۇپ كەلگەن. لېۋانتتا، ئوق ئوقنى توغرىلىغىلى بولىدىغان ئاسارە-ئەتىقىلەر ناتۇف مەدەنىيىتىدىن، (مىلادىدىن ئىلگىرىكى 10،800-80000) بۇنىڭدىن كېيىن بىلىنىدۇ. Khiamian ۋە PPN A مۈرىسىدىكى Khiam نۇقتىلىرى بەلكىم ئوقيا بولۇشى مۇمكىن.
كلاسسىك مەدەنىيەتلەر، بولۇپمۇ ئاسسۇرلار، گرېتسىيەلىكلەر، ئەرمەنلەر، پارسلار، پارتىيانلار، رىملىقلار، ھىندىستانلىقلار، كورېيەلىكلەر، جۇڭگولۇقلار ۋە ياپونلار ئۆز قوشۇنلىرىغا نۇرغۇن ئوقيا ئېتىپ بەردى. ئاككادىيىلىكلەر تۇنجى بولۇپ ئاككادنىڭ نارام-سىننىڭ غەلبىسى بويىچە ئۇرۇشتا بىرىكمە ئوقيا ئىشلەتكەن. مىسىرلىقلار نۇبىيانى «تا-سېتى» ياكى «ئوقيا يۇرتى» دەپ ئاتىغان، چۈنكى نۇبىيلار مۇتەخەسسىس ئوقيا ئېتىش ماھىرى بولغانلىقى ئۈچۈن، مىلادىدىن بۇرۇنقى 16-ئەسىرگە كەلگەندە مىسىرلىقلار بىرىكمە ئوقيانى ئۇرۇشتا ئىشلەتكەن. مىس قوراللار دەۋرىدىكى مەدەنىيەتلەر مىلادىدىن بۇرۇنقى 15-ئەسىردىن باشلاپلا دۆلەت ئىگىدارچىلىقىدىكى بىر تۈركۈم مەخسۇس ئوقيا ئىشلەپچىقارغۇچىلارنى ئۇرۇش ۋە ئوۋچىلىق مەقسىتىدە ئورۇنلاشتۇرالايدۇ. ۋېلىش لوڭقىسى كرېس ئۇرۇشىدا چوڭ قۇرۇقلۇق ئۇرۇشىدا تۇنجى قېتىم ئۆزىنىڭ قىممىتىنى ئىسپاتلىدى. ئامېرىكا قىتئەسىدە ئوقيا ئېتىش ياۋروپا ئالاقىسىدە كەڭ تارقالغان.
ئوقيا ئېتىش ئاسىيادا ناھايىتى تەرەققىي قىلغان. ئوقيا ئېتىشنىڭ سانسكرىتچە ئاتىلىشى دانۇرۋېدا ئادەتتە ئۇرۇش سەنئىتىنى كۆرسىتىدۇ. شەرقىي ئاسىيادا، كورىيەنىڭ ئۈچ پادىشاھلىقىنىڭ بىرى بولغان گوگۇرىيو ئالاھىدە ماھارەتلىك ئوقيا ئېتىش پولكى بىلەن داڭق چىقارغان. [4]
ئوتتۇرا ئەسىردىكى ئوقيا
[تەھرىرلەش]ئوتتۇرا ئەسىردىكى قىسقا ئارىلىق كلاسسىك دەۋر ئوقيا بىلەن تېخنىكىلىق ئوخشاش بولۇپ، ئارىلىقى تەخمىنەن . ئۇ ئوتتۇرا ئەسىرنىڭ دەسلەپكى مەزگىللىرىدىكى جەڭ مەيدانىنىڭ دەسلەپكى دائىرىلىك قورالى ئىدى. 10-ئەسىر ئەتراپىدا ياۋروپادا بۇ كەركىدان بارلىققا كەلگەن. Crossbows ئادەتتە قىسقا ئارىلىققا قارىغاندا ئۇزۇنراق، توغرىلىق ۋە سىڭىپ كىرىشكە ئىگە بولغان، ئەمما ئوتنىڭ سۈرئىتى ئاستا بولغان. Crossbows دەسلەپكى ئەھلى سەلىپلەر دەۋرىدە ئىشلىتىلگەن، مودېللارنىڭ ئارىلىقى ۋە ساۋۇتقا سىڭىپ كىرىش ياكى ئاتنى ئۆلتۈرەلەيدىغان بولۇش.
ئوتتۇرا ئەسىرنىڭ ئاخىرقى مەزگىللىرىدە، ئەنگىلىيە ئارمىيىسى مەشرەپ بىلەن ئۇزۇن ئوقيا بىلەن قوراللانغان ئوقيا ئېتىشقا تايىنىدۇ. فرانسىيە ئارمىيىسى بۇ ئۆتكەلگە تېخىمۇ تاياندى. ئۇلاردىن ئىلگىرىكى ئوقيا ئېتىش قوراللىرىغا قارىغاندا دېھقان ياكى يېمەن بولۇش ئېھتىماللىقى يۇقىرى. ئۇزۇن ئۆڭكۈرنىڭ ئارىلىقى . قانداقلا بولمىسۇن ئۇنىڭ ئۇزۇن مۇساپىلىك توغرىلىقى كەمچىل بولۇپ، ئۇنى يەككە قورال ئەمەس، بەلكى ئاممىۋى قورالغا ئايلاندۇردى. كەركىدان ئۇرۇشى ۋە ئاگىنكورت ئۇرۇشى قاتارلىق ئۇزۇنغا سوزۇلغان مۇھىم غەلبىلەر ئىنگىلىزچە ئۇزۇنغا سوزۇلغان ھەربىي ھەرىكەتنىڭ بىر قىسمى بولۇپ قالدى.
ئات مىنىپ ئوقيا ئېتىش
[تەھرىرلەش]
ئوتتۇرا ئاسىيادىكى قەبىلە كىشىلىرى ( ئات كۆندۈرۈلگەندىن كېيىن) ۋە ئامېرىكا تۈزلەڭلىك ئىندىئانلىرى (ياۋروپالىقلار ئاتقا ئېرىشكەندىن كېيىن) ئات ئۈستىدىكى ئوقيا ئېتىشقا ئىنتايىن ئۇستا. يېنىك برونېۋىك، ئەمما يۆتكىلىشچان ئوقيا ئېتىش ئوتتۇرا ئاسىيا سەھرالىرىدىكى ئۇرۇشقا ناھايىتى ماس كېلەتتى، ئۇلار ياۋروئاسىيانىڭ چوڭ رايونلىرىنى قايتا-قايتا بويسۇندۇرغان قوشۇننىڭ كۆپ قىسمىنى تەشكىل قىلدى. قىسقا ئوقيا ئاتقا ئىشلىتىشكە تېخىمۇ ماس كېلىدۇ، بىرىكمە ئوقيا مىنگەن ئوقياچىلارنى كۈچلۈك قورال ئىشلىتەلەيدۇ. سەلجۇق تۈركلىرى ياۋروپا بىرىنچى قېتىملىق ئەھلى سەلىپ قوشۇنىغا مىنگەن ئوقياچىلارنى ئىشلەتكەن، بولۇپمۇ دورلېي ئۇرۇشىدا (1097) . ئۇلارنىڭ تاكتىكىسى دۈشمەن پىيادە ئەسكەرلىرىگە قارىتىپ ئوق چىقىرىش، ھەمدە ئەۋزەل ھەرىكەتچانلىقىدىن پايدىلىنىپ دۈشمەننىڭ ئۇلار بىلەن يېپىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئىدى. پۈتكۈل ياۋروئاسىيا قۇرۇقلۇقىدىكى ئىمپېرىيەلەر ھەمىشە ئۆزلىرىنىڭ «ۋەھشىي» كەسىپداشلىرىنى ئوقيا ۋە ئوقنىڭ ئىشلىتىلىشى بىلەن كۈچلۈك باغلاپ، خەن سۇلالىسىدەك كۈچلۈك دۆلەتلەر قوشنىلىرى شيۇڭگۇنى «ئوقيانى سىزىدىغانلار» دەپ ئاتايدۇ. ". مەسىلەن، شيۇڭگۇغا مىنگەن ئوقياچىلار ئۇلارنى خەنزۇ ئارمىيىسى بىلەن مۇسابىقىدىن باشقا قىلىپ قويدى، ئۇلارنىڭ تەھدىتى ھېچ بولمىغاندا جۇڭگونىڭ ئوردوس رايونىغا كېڭىيىشى، ئۇلارغا قارشى تېخىمۇ كۈچلۈك، تېخىمۇ كۈچلۈك بۇففېر رايونى بەرپا قىلىشىغا مەسئۇل بولدى. [5] بەلكىم «ۋەھشىي» خەلقلەر ئۆزلىرىنىڭ «مەدەنىيەتلىك» كەسىپداشلىرىغا ئوقيا ئېتىش ياكى مەلۇم خىل ئوقيانى تونۇشتۇرۇشقا مەسئۇل بولۇشى مۇمكىن - شيوڭ-نۇ ۋە خەنزۇلار بۇنىڭ بىر مىسالى. ئوخشاشلا، قىسقا ئوقيا شەرقىي شىمال ئاسىيا گۇرۇپپىلىرى تەرىپىدىن ياپونىيەگە تونۇشتۇرۇلغاندەك قىلىدۇ.
ئوقيا ئېتىشنىڭ كەمىيىشى
[تەھرىرلەش]قورال-ياراغنىڭ تەرەققىياتى ئوقيا ئېتىش ھەرىكىتىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن بەزىدە تىرىشچانلىق كۆرسەتكەن بولسىمۇ، ئۇرۇشتا ئوقيانى كونىراپ كەتكەن. مەسىلەن، ئەنگىلىيە ۋە ۋېلىشتا، ھۆكۈمەت 16-ئەسىرنىڭ ئاخىرىغىچە ئۇزۇن پاچاق بىلەن ئەمەلىيەتنى يولغا قويماقچى بولدى. چۈنكى ئوقيانىڭ يۈز يىللىق ئۇرۇش جەريانىدا ھەربىي مۇۋەپپەقىيەت قازىنىشىدا مۇھىم رول ئوينىغانلىقى ئېتىراپ قىلىنغان. ئەرمېنىيە، جۇڭگو، مىسىر، ئەنگىلىيە ۋە ۋېلىش، ئامېرىكا قىتئەسى، ھىندىستان، ياپونىيە، كورېيە، تۈركىيە ۋە باشقا جايلاردا ئوقيا ئېتىشنىڭ ئىجتىمائىي ئورنى يۇقىرى، داۋاملىشىۋاتقان ۋە ئوقيا ئېتىشنىڭ كەڭ ھۇزۇرىغا قارىماي، ھەتتا دەسلەپكى قورال-ياراغلارغا ئېرىشەلەيدىغان مەدەنىيەتلەرنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك ئۇلارنى ئىشلىتىپ كەلگەن. كەڭ كۆلەمدە ئوقيا ئېتىشقا سەل قاراش. دەسلەپكى قورال-ياراغ ئوتنىڭ نىسبىتىدىن تۆۋەن بولۇپ، ھۆل-يېغىنغا ئىنتايىن سەزگۈر ئىدى. قانداقلا بولمىسۇن، ئۇلارنىڭ ئۈنۈمى تېخىمۇ ئۇزۇن بولۇپ، توساقلارنىڭ ئارقىسىدىن بىر-بىرىگە قارىتىپ ئوق چىقارغان ئەسكەرلەرنىڭ ئورتاق ئەھۋالىدا تاكتىكا جەھەتتە ئۈستۈن ئىدى. ئۇلار يەنە مۇۋاپىق ئىشلىتىش ئۈچۈن كۆرۈنەرلىك ئاز مەشىقنى تەلەپ قىلدى، بولۇپمۇ ئالاھىدە مۇسكۇل يېتىلدۈرۈشنىڭ ھاجىتى يوق پولات ساۋۇتقا سىڭىپ كىردى. قورال بىلەن قوراللانغان ئارمىيە شۇنىڭ بىلەن ئەۋزەل ئوت كۈچى بىلەن تەمىنلىيەلەيدۇ، ھەمدە يۇقىرى مەشىقلەندۈرۈلگەن ئوقياچىلار جەڭ مەيدانىدا كونىراپ كەتتى. قانداقلا بولمىسۇن، ئوقيا ۋە ئوق يەنىلا ئۈنۈملۈك قورال، ئوقياچىلار 21-ئەسىردە ھەربىي ھەرىكەتنى كۆردى. [6] [7] [8] ئەنئەنىۋى ئوقيا ئېتىش تەنھەرىكەت ۋە نۇرغۇن جايلاردا ئوۋ ئوۋلاشتا ئىشلىتىلىدۇ.
18-ئەسىردىكى تەنتەربىيە
[تەھرىرلەش]
دەسلەپكى كۆڭۈل ئېچىش ئوقيا ئېتىش جەمئىيىتى فىنسبۇرى ئوقيا ئېتىش ماھىرى ۋە كىلۋىننىڭ ئوقياچىلار قەدىمكى جەمئىيىتىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. كېيىنكىسىنىڭ يىلدا بىر ئۆتكۈزۈلىدىغان پاپېنگو پائالىيىتى تۇنجى قېتىم 1483-يىلى خاتىرىلەنگەن. ئۈستىدىكى. ) خان جەمەتى ئوقيا ئېتىش شىركىتى 1676-يىلى قۇرۇلغان بولۇپ، دۇنيادىكى ئەڭ قەدىمكى تەنتەربىيە ئورگانلىرىنىڭ بىرى. ئوقيا ئېتىش كىچىك ۋە چېچىلىپ كەتكەن كۆڭۈل ئېچىش پائالىيىتى بولۇپ قالدى، ئەمما، 18-ئەسىرنىڭ ئاخىرىغىچە ئاقسۆڭەكلەر ئارىسىدا مودا گۈللىنىشنى باشتىن كەچۈردى. قەدىمكى ئاسارە-ئەتىقىلەر ۋە يىغىپ ساقلىغۇچى سېر ئاشتون لېۋېر 1781-يىلى ۋېلىش شاھزادىسى جورجنىڭ ھىمايىسى بىلەن لوندوندا زەھەرلىك ماددىلار جەمئىيىتى قۇرغان.
ئوقيا جەمئىيىتى پۈتۈن مەملىكەتتە قۇرۇلدى، ھەر بىرىنىڭ ئۆزىگە قاتتىق كىرىش ئۆلچىمى ۋە تاشقى كىيىملىرى بار. كۆڭۈل ئېچىش ئوقيا ئېتىش ئۇزۇن ئۆتمەيلا ئالىيجانابلار ئۈچۈن ھەشەمەتلىك ئىجتىمائىي ۋە مۇراسىم پائالىيەتلىرىگە ئايلاندى، رىقابەتچىلەرگە بايراق، مۇزىكا ۋە 21 مىلتىق سالىمى تولۇق. كۇلۇبلار «سىرتقا قويۇلغان چوڭ يېزا ئۆيلىرىنىڭ رەسىم سىزىش ئۆيى» بولۇپ، شۇ يەردىكى يەرلىك يۇقىرى قاتلامدىكىلەرنىڭ ئىجتىمائىي ئالاقە تورىدا مۇھىم رول ئوينىدى. بۇ تەنھەرىكەتنىڭ كۆرگەزمە ۋە ئورۇنغا ئەھمىيەت بېرىشى بىلەن بىرگە، ئاياللار بىلەن داڭق چىقارغان. ياش ئاياللار مۇسابىقىگە قاتنىشىپلا قالماي، يەنە جىنسىي تۇرمۇشىنى ساقلاپ قالالايدۇ. شۇنداق قىلىپ، ئوقيا ئېتىش تونۇشتۇرۇش، ئويناش ۋە رومانتىكىلىق مۇنبىرى سۈپىتىدە رول ئالدى. ئۇ ھەمىشە ئاڭلىق ھالدا ئوتتۇرا ئەسىردىكى مۇسابىقە شەكلىدە ئۇسلۇب بىلەن لايىھىلەنگەن بولۇپ، چېمپىيون ۋە مۇكاپاتقا ئېرىشكەن گۈلچەمبىرەكلەر مۇكاپاتقا ئېرىشكەن. 1789-يىلدىن باشلاپ ئومۇمىي يىغىن ئۆتكۈزۈلدى، يىغىنلاردا يەرلىك مېھمانخانىلار بىر يەرگە جەم بولۇپ، قائىدە-يوسۇنلارنى قېلىپلاشتۇردى. ئوقيا ئېتىش يەنە ئەنگىلىيەنىڭ ئۆزىگە خاس ئەنئەنىسى سۈپىتىدە تاللانغان بولۇپ، روبىن ھۇدنىڭ دەۋرىگە تۇتىشىدۇ ۋە ئۇ ياۋروپادىكى سىياسىي جىددىيلىك دەۋرىدە ۋەتەنپەرۋەرلىك كۆڭۈل ئېچىش شەكلى سۈپىتىدە خىزمەت قىلغان. جەمئىيەتلەرمۇ تالانتلىق بولۇپ، يېڭى ئوتتۇرا بۇرژۇئازىيە بۇرژۇئازىيىسى ئىجتىمائىي ئورنى بولمىغاچقا كۇلۇبلاردىن چىقىرىۋېتىلدى.
ناپالېئون ئۇرۇشىدىن كېيىن، بۇ تەنھەرىكەت تۈرلىرى ھەممە سىنىپلاردا كۈنسېرى مودا بولۇشقا باشلىدى ۋە ئۇ ئەنگىلىيەنىڭ سانائەتتىن بۇرۇنقى يېزىلىرىنى سېغىنىش شەكلىدە قۇرۇلدى. سېر ۋالتېر سكوتنىڭ 1819-يىلدىكى رومانى « ئىۋانخو » ئالاھىدە تەسىر قوزغىغان بولۇپ، لوكلېينىڭ ئوقيا ئېتىش مۇسابىقىسىدە غەلىبە قىلغان قەھرىمان پېرسوناژ تەسۋىرلەنگەن.
زامانىۋى تەنھەرىكەت
[تەھرىرلەش]1840-يىللىرى كۆڭۈل ئېچىشنى زامانىۋى تەنھەرىكەتكە ئايلاندۇرۇشنىڭ ئىككىنچى قېتىملىق سىنىقى كۆرۈلدى. تۇنجى قېتىملىق مەملىكەتلىك ئوقيا ئېتىش جەمئىيىتى يىغىنى 1844-يىلى يوركتا ئۆتكۈزۈلدى، كېيىنكى ئون يىلدا ئۆتمۈشتىكى ھەشەمەتلىك ۋە بايرام ئادەتلىرى ئاستا-ئاستا ئاقلىنىپ، قائىدىلەر «يورك ئايلانما مۇسابىقىسى» قىلىپ قېلىپلاشتۇرۇلدى - ، ), and ) . Horace A. Ford ئوقيا ئېتىش ئۆلچىمىنى ئۆستۈرۈپ، يېڭى ئوقيا ئېتىش تېخنىكىسىنى باشلامچى قىلدى. ئۇ ئۇدا 11 قېتىم بۈيۈك مەملىكەتلىك چېمپىيونلۇقىغا ئېرىشتى ۋە 1856-يىلى تەنھەرىكەتكە بولغان تەسىرى كۈچلۈك يېتەكچى ئېلان قىلدى.
19-ئەسىرنىڭ ئاخىرىغا كەلگەندە، ئوتتۇرا بۇرژۇئازىيەدىكىلەر ئارىسىدا كەركىدان، تېننىس توپ قاتارلىق باشقا تەنھەرىكەت تۈرلىرىنىڭ ئومۇملىشىشىغا ئەگىشىپ، تەنھەرىكەتنىڭ قاتنىشىش نىسبىتى تۆۋەنلەپ كەتتى. 1889-يىلغا كەلگەندە، ئەنگىلىيەدە ئاران 50 ئوقيا ئېتىش كۇلۇبى قالدى، ئەمما ئۇ يەنىلا 1900-يىلدىكى پارىژ ئولىمپىك تەنھەرىكەت مۇسابىقىسىگە قاتناشتۇرۇلدى.
ئامېرىكا دۆلەتلىك ئوقيا ئېتىش جەمئىيىتى 1879-يىلى تەشكىللەنگەن بولۇپ، بىر قىسمى ماۋرىس تومپسون (« ئوقيا ئېتىشنىڭ سېھرىگەرلىكى » دېگەن يېرىم تېكىستنىڭ ئاپتورى) ۋە ئىنىسى ۋىل تومپسون تەرىپىدىن تەشكىللەنگەن. ماۋرىس ۋەزىپىگە ئولتۇرغان يىلى پرېزىدېنت، ۋىل 1882، 1903 ۋە 1904-يىللىرى پرېزىدېنت بولغان 1910-يىلدىكى پرېزىدېنت فرانك E Canfield ئىدى. [9] بۈگۈن ئۇ ئامېرىكا ئوقيا ئېتىش دەپ ئاتالغان ۋە ئامېرىكا ئولىمپىك ۋە مېيىپلار ئولىمپىك كومىتېتى تەرىپىدىن ئېتىراپ قىلىنغان.
ئامېرىكىدا ئىپتىدائىي ئوقيا ئېتىش 20-ئەسىرنىڭ بېشىدا ئەسلىگە كەلدى. ياخى ھىندىستان قەبىلىسىنىڭ ئەڭ ئاخىرقىسى، يەرلىك ئىسمى ئىشى دەپ ئاتالغان، 1911-يىلى كالىفورنىيەگە يوشۇرۇنۇۋالغان. ئۇنىڭ دوختۇرى ساكتون پاپا ئىشىنىڭ ئەنئەنىۋى ئوقيا ئېتىش ماھارەتلىرىنى ئۆگىنىپ، ئۇلارنى ئومۇملاشتۇردى. [ ئاساسلىق مەنبەگە ئېھتىياجلىق ئەمەس ] The پاپا ۋە ياش كۇلۇب شىمالىي ئامېرىكىدىكى داڭلىق ئوۋ ئوۋلاش ۋە قوغداش تەشكىلاتلىرىنىڭ بىرىگە ئايلانغان. Founded as a nonprofit scientific organization, the Club was patterned after the prestigious Boone ۋە Crockett كۇلۇبىغا تەقلىد قىلىنغان ھەمدە سۈپەتلىك، ئادىل قوغلاش ۋە ساغلام قوغداش ئادىتىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئارقىلىق مەسئۇلىيەتچان ئوقيا ئېتىشنى تەشەببۇس قىلغان.
20-ئەسىرنىڭ 20-يىللىرىدىن باشلاپ، كەسپىي ئىنژېنېرلار ئوقيا ئېتىشقا قىزىقىدۇ، ئىلگىرى ئەنئەنىۋى ھۈنەر-سەنئەت مۇتەخەسسىسلىرىنىڭ مەخسۇس ساھەسى. ئۇلار زامانىۋى قايتىلىنىش ۋە بىرىكمە ئوقيانى ئۆز ئىچىگە ئالغان يېڭى شەكىلدىكى ئوقيانىڭ سودا تەرەققىياتىغا يېتەكچىلىك قىلدى. بۇ زامانىۋى شەكىللەر ھازىر غەربنىڭ ئوقيا ئېتىشتا ئۈستۈنلۈكنى ئىگىلىدى ئەنئەنىۋى ئوقيا ئاز سانلىق مىللەت. ئوقيا ئېتىش 1972-يىلى ئولىمپىككە قايتىپ كەلگەن. ئالدىنقى ئەسىرنىڭ 80-يىللىرىدا، ئەنئەنىۋى ئوقيا ئېتىش ماھارىتى ئامېرىكا ھەۋەسكارلىرى تەرىپىدىن ئەسلىگە كەلتۈرۈلۈپ، يېڭى ئىلمىي چۈشەنچە بىرلەشتۈرۈلدى. بۇ ماھارەتلەرنىڭ كۆپىنچىسى ئەنئەنىۋى Bowyer ئىنجىللىرىدا بار (كېيىنكى ئوقۇشقا قاراڭ). زامانىۋى ئويۇن ئوقيا ئېتىش مۇۋەپپەقىيەتلىرىنىڭ كۆپ قىسمىنى ئامېرىكىلىق ئوقيا ئوۋچىسى ۋە ئوقيا ئىشلەپچىقارغۇچى فرېد ئېيىققا قەرزدار. [10]
2021-يىلى، نورۋېگىيەدە كوڭسبېرگ ھۇجۇمىدا بەش ئادەم قازا قىلغان، ئۈچ ئادەم يارىلانغان.
ئەپسانىلەر
[تەھرىرلەش]
بىر قانچە ئەپسانىلەردە ئىلاھلار ۋە قەھرىمانلار گرېتسىيە ئارتېمىس ۋە ئاپوللو، رىم دىئاننا ۋە كۇپىد، گېرمان ئاگىلاز قاتارلىق ئوقياچىلار دەپ تەسۋىرلەنگەن، ئۇلار ۋىلخېلم تېل، پالنېتوك ياكى روبىن ھۇد قاتارلىق رىۋايەتلەردە داۋاملاشقان. ئەرمېنىيە خايك ۋە بابىللىق ماردۇك، ھىندىستانلىق كارنا (رادانىڭ ئوغلى دەپمۇ ئاتىلىدۇ)، ئابىمانيۈ، ئېكلاۋىيە، ئارجۇنا، بىشما، درونا، راما ۋە شىۋا قاتارلىقلار ئېتىش ماھارىتى بىلەن تونۇلغان. داڭلىق ئوقيا ئېتىش مۇسابىقىسى ئۇنىڭ سۇ قاچىسىدىكى ئەكىس ئەتكىنىنى كۆرگەندە ئايلىنىۋاتقان بېلىقنىڭ كۆزىگە تېگىش ماھاباراتادا تەسۋىرلەنگەن نۇرغۇن ئوقيا ئېتىش ماھارەتلىرىنىڭ بىرى. [11] پارس ئاراش داڭلىق ئوقيا ئېتىش ماھىرى ئىدى. ئىلگىرى گرېتسىيەنىڭ ھېراكلېسنىڭ ۋەكىللىرى ئۇنى ئوقياچى دەپ تەسۋىرلىگەن. ئوقيا ئېتىش ۋە ئوقيا « ئودېسسىي» ئېپوس شېئىرىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ، ئەينى ۋاقىتتا ئودېسسۇس نىقابلىنىپ ئۆيىگە قايتىپ كەلگەندىن كېيىن، ئاندىن ئۇ سىزالايدىغان بۈيۈك ئوقيانى سىزىش ۋە سىزىش ئارقىلىق ئۆزىنىڭ كىملىكىدىن بېشارەت بەرگەندىن كېيىن ئوقيا ئېتىش مۇسابىقىسىدە ئەرز قىلغۇچىلارنى ئەڭ ياخشى مۇكاپاتلايدۇ. مۇشۇنىڭغا ئوخشاش نەقىش تۈرك ئىراننىڭ قەھرىمان ئارخېئولوگىيەلىك شېئىرى « ئەلپامىش » دا بار.
Nymphai Nymphai Hyperboreioi ( Νύμφαι Ὑπερβόρειοι ) گرېتسىيەنىڭ دېلوس ئارىلىدا ئارتېمىسنىڭ خىزمەتچىسى سۈپىتىدە چوقۇندى، ئوقيا ئېتىش تەرەپلىرىگە رىياسەتچىلىك قىلدى Hekaerge ( Ἑκαέργη )، ئارىلىققا ۋەكىللىك قىلىدۇ، Loxo ( Λοξώ ), trajectory, and Oupis ( Οὖπις ), aim.
يى ئوقياچى ۋە ئۇنىڭ شاگىرتى فېڭ مېڭ جۇڭگونىڭ دەسلەپكى بىر قانچە ئەپسانىلىرىدە پەيدا بولىدۇ، ۋە جوۋ توڭنىڭ تارىخى خاراكتېرى نۇرغۇن توقۇلما شەكىللەردە. كورېيە ئۈچ پادىشاھلىقىنىڭ گوگۇرىيو خانلىقىنىڭ تۇنجى تەيۋاڭ جۇموڭ رىۋايەتتە ئىلاھقا يېقىن ئوقياچى ئىكەنلىكى ئوتتۇرىغا قويۇلغان. ئوغۇز خاقاننىڭ ھېكايىسىدىكى ئوقيا ئېتىش ئالاھىدىلىكى. ئوخشاشلا، ئوقيا ئېتىش ۋە ئوقيا تارىخى چاۋشيەن كىملىكىدە ئالاھىدە گەۋدىلىنىدۇ.
غەربىي ئافرىقا يورۇبا ئەقىدىسىدە، ئوسوسى ئوۋنىڭ ئوقيا ۋە ئوقيا سىنبەلگىسى ۋە ئوقيا ئېتىش بىلەن مۇناسىۋەتلىك باشقا بەلگىلەر بىلەن تونۇلغان ئوۋنىڭ بىر قانچە ئىلاھلىرىنىڭ بىرى.
ئۈسكۈنىلەر
[تەھرىرلەش]ئوقيانىڭ تۈرلىرى
[تەھرىرلەش]
ئوقيانىڭ قۇرۇلۇش تەپسىلاتلىرىدا (تارىخى ھەم زامانىۋى) ھەر خىل بولسىمۇ، ئەمما بارلىق ئوقيا ئېلاستىك ئەزالارغا باغلانغان بىر قۇردىن تەركىب تاپقان بولۇپ، ئىشلەتكۈچى بۇ سىزىقنى سىزغان مېخانىك ئېنېرگىيىنى ساقلايدۇ. ئوقيا كەڭ دائىرىدە ئىككى تۈرگە بۆلىنىشى مۇمكىن: سىزىقنى بىۋاسىتە تارتىش ئارقىلىق سىزىلغان ۋە سىزىقنى تارتىش مېخانىزىمى قوللىنىلغانلار.
بىۋاسىتە سىزىلغان ئوقيا پۇت-قول ياساش ئۇسۇلىدىكى ئوخشىماسلىقلارغا ئاساسەن تېخىمۇ بۆلۈنۈشى مۇمكىن، كۆرۈنەرلىك مىساللار ئۆزلۈكىدىن ئوقيا، لىمونلانغان ئوقيا ۋە بىرىكمە ئوقيا . ئوقيانى يەنە سۇنمىغاندا پۇت-قولنىڭ ئوقيا شەكلىگە ئايرىشقا بولىدۇ. ياۋروپانىڭ ئەنئەنىۋى تۈز ئوقيالىرىغا ئوخشىمايدىغىنى، قايتا- قايتا ئوقيا ۋە بىر قىسىم ئۇزۇن ئوقيانىڭ ئوقيا ئۈزۈلمىگەندە ئوقيادىن يىراقلاپ تۇرىدىغان ئۇچى بار. پۇت-قولنىڭ كېسىشىش بۆلىكىمۇ ئوخشىمايدۇ. كلاسسىك ئۇزۇن پاكار ئۇزۇن ئوقيا بولۇپ، پۇت-قوللىرى كېسىشمە بۆلەكتە D شەكىللىك بولۇپ، تەكشى تاختاينىڭ تەكشى كەڭ ئەزالىرى بار بولۇپ، تەخمىنەن كېسىشمە ھالەتتە تىك تۆت بۇلۇڭلۇق بولىدۇ. كابېل قوللانغان ئوقيا ئوقيانىڭ كەينىدە سىم ئىشلىتىدۇ. كابېلنىڭ جىددىيلىكىنى ئۆزگەرتىش ئارقىلىق ئوقيانىڭ تارتىش ئېغىرلىقىنى تەڭشىگىلى بولىدۇ. ئۇلار ياخشى ئوقيا ياغىچىغا ئاسان ئېرىشەلمەيدىغان Inuit ئارىسىدا كەڭ تارقالغان. سىملىق تايانچ ئوقيانىڭ بىر تۈرى Penobscot ئوقيا ياكى ۋابېناكى ئوقيا بولۇپ، تەخمىنەن 1900-يىلى فرانك لورىڭ (باش چوڭ گۈلدۈرماما) كەشىپ قىلغان ئۇ چوڭراق ئوقيانىڭ كەينىگە كابېل ئورنىتىلغان كىچىك ئوقيادىن تەركىب تاپقان.
ئوخشىمىغان مەدەنىيەتتە، ئوقيا ئوقيانىڭ سول ياكى ئوڭ تەرىپىدىن قويۇپ بېرىلىدۇ، بۇ ئوقيانىڭ تۇتۇلۇشى ۋە ئورنىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ. ئەرەب ئوقيا ئېتىش، تۈرك ئوقيا ئېتىش ۋە كىيدودا ئوقيا ئوقنىڭ ئوڭ تەرىپىدىن قويۇپ بېرىلىدۇ، بۇ ئوقيا قۇرۇلۇشىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ. غەربىي ئوقيا ئېتىشتا، ئوقيا ئوڭ قول ئوقيا ئۈچۈن ئوقيانىڭ سول تەرىپىدىن قويۇپ بېرىلىدۇ.
بىرىكمە ئوقيا سىزىقنى تولۇق سىزىشتا تەلەپ قىلىنغان كۈچنى ئازايتىش ئۈچۈن لايىھەلەنگەن، شۇڭلاشقا ئوقياچىنىڭ مۇسكۇل بېسىمى بىلەن نىشانغا تېخىمۇ كۆپ ۋاقىت سەرپ قىلىدۇ. كۆپىنچە بىرىكمە لايىھەلەر بۇنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن پۇت-قولنىڭ ئۇچىغا كامېرا ياكى ئېللىپس شەكىللىك چاق ئىشلىتىدۇ. تىپىك قويۇپ بېرىش% 65 تىن% 80 كىچە بولىدۇ. مەسىلەن، % 80 قويۇپ بېرىلگەن ئوقيا پەقەت ) تەلەپ قىلىدۇ تولۇق چەك تارتىش. 99% كە قەدەر قويۇپ بېرىش مۇمكىن. بىرىكمە ئوقيانى 1960-يىللاردا خوللېس ۋىلبۇر ئاللېن كەشىپ قىلغان (ئامېرىكىنىڭ پاتېنتى 1966-يىلى سۇنۇلغان ۋە 1969-يىلى بېرىلگەن)، ئۇ شىمالىي ئامېرىكىدىكى ھەر خىل ئوقيا ئېتىشتا ئەڭ كۆپ ئىشلىتىلىدىغان ئوقياغا ئايلانغان.
مېخانىكىلىق سىزىلغان ئوقيانىڭ ئادەتتە پاي چېكى ياكى باشقا ئورنىتىش ئورنى بار، مەسىلەن كرېست ئېغىزى . كېسىشمە بەلۋاغنىڭ بىرىكمە ئوقياغا سېلىشتۇرغاندا ئادەتتە سىزىش ئۇزۇنلۇقى قىسقا بولىدۇ. مۇشۇ سەۋەبتىن، ئوققا ئوخشاش ئېنېرگىيە يۆتكەشنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن تېخىمۇ ئېغىر تارتىش ئېغىرلىقى تەلەپ قىلىنىدۇ. مېخانىكىلىق سىزىلغان بۇ ئوقيادا ئوقيا تولۇق سىزىلغاندىن كېيىن جىددىيلىكنى ساقلايدىغان ئۈسكۈنىلەرمۇ بار. ئۇلار يەككە ئوقيانىڭ كۈچى بىلەنلا چەكلەنمەيدۇ، چوڭ سورتلار قورشاۋ ماتورى سۈپىتىدە ئىشلىتىلگەن.
ئوق ۋە ئوقنىڭ تۈرلىرى
[تەھرىرلەش]ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان ئوق شەكلى ئوقتىن تەركىب تاپقان بولۇپ، ئالدى تەرىپىدە ئوقيا، يەنە بىر ئۇچىدا ئوق ۋە ئوق بار. ۋاقىت ۋە تارىختىكى ئوقلار ئادەتتە ئوخشىمىغان شەكىللەرنى قوللىنالايدىغان قاچا دەپ ئاتىلىدىغان قاچىدا ئېلىپ بېرىلدى. ئوقنىڭ ئوقلىرى ئادەتتە قاتتىق ياغاچ، بامبۇك، تالالىق ئەينەك، ئاليۇمىن قېتىشمىسى، كاربون تالاسى ياكى بىرىكمە ماتېرىياللاردىن تەركىب تاپىدۇ. ياغاچ ئوقلار ئاسانلا ئۇرۇشقا مايىل. تالالىق ئەينەك ئوقلىرى چۈرۈك، ئەمما بىردەك ئۆلچەمگە ئاسانلا ھاسىل بولىدۇ. ئاليۇمىن ئوق 20-ئەسىرنىڭ كېيىنكى يېرىمىدا ناھايىتى ئالقىشقا ئېرىشكەن يۇقىرى ئىقتىدارلىق تاللاش بولۇپ، ئۇلارنىڭ تۈزلىكى، ئېغىرلىقى يېنىك، كېيىن تېخىمۇ تېز ۋە تەكشى يۆنىلىشلىك بولغان. ئالدىنقى ئەسىرنىڭ 90-يىللىرىدا كاربون تالالىق ئوقلار ئالقىشقا ئېرىشتى، چۈنكى ئۇلار ئىنتايىن يېنىك، ئۇچۇش ئاليۇمىن ئوقلىرىغا قارىغاندا تېخىمۇ تېز ۋە تەكشى. بۈگۈنكى كۈندە، مۇسابىقە ۋە ئولىمپىك تەنھەرىكەت مۇسابىقىسىدىكى ئەڭ ئالقىشقا ئېرىشكەن ئوق بىرىكمە ماتېرىياللاردىن ياسالغان.
ئوقيا ئوقنىڭ ئاساسلىق ئىقتىدارلىق تەركىبىي قىسمى. بەزى ئوقلار بەلكىم قاتتىق ئوقنىڭ ئۆتكۈر ئۇچىنى ئىشلىتىشى مۇمكىن، ئەمما ئايرىم ئوقيا كۆپ ئۇچرايدۇ، ئادەتتە مېتال، تاش ياكى باشقا قاتتىق ماتېرىياللاردىن ياسالغان. ئەڭ كۆپ قوللىنىلىدىغان شەكىللەر نىشان نۇقتىسى، مەيدان نۇقتىسى ۋە كەڭ بەلۋاغ بولۇپ، گەرچە بودكىن، جۇدو ۋە تۇتۇق باش قاتارلىق باشقا تۈرلىرىمۇ بار.
Fletching ئادەتتە قۇش پەيلىرىدىن ياسالغان، ئەمما قاتتىق سۇلياۋ يوپۇق ۋە نېپىز ۋاراققا ئوخشاش ئايلانما يول ئىشلىتىلىدۇ. ئۇلار نېپىز قوش تەرەپلىك لېنتا، يېلىم ياكى ئەنئەنىۋى ئۇسۇلدا سىيرىلما ئوقنىڭ ئوق (ئارقا) ئۇچىغا يېقىنلاشتۇرۇلغان. بارلىق مەدەنىيەتلەردە ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان سەپلىمە ئۈچ خىل بولۇپ، گەرچە ئالتە قېتىم ئىشلىتىلگەن. ئىككىسى ئۇچۇشتا ئوقنى تۇراقسىز قىلىدۇ. ئوق ئۈچ بۇلۇڭلۇق بولغاندا، ئوق ئارىلىقى ئوقنىڭ ئەتراپىغا ئوخشاش ئورۇنلاشتۇرۇلغان بولۇپ، بىرسى شۇنداق قىلىپ قويۇلغان بولۇپ، گەرچە زامانىۋى ئۈسكۈنىلەر بىلەن ئوخشىماسلىق كۆرۈلگەن بولسىمۇ، ئەمما زامانىۋى ئايلانما يولنى ئىشلەتكەندە. بۇ قاپارتما «كۆرسەتكۈچ بەلۋاغ» ياكى «خوراز پەي» («غەلىتە يول» ياكى «سوقۇلۇش يولى» دەپمۇ ئاتىلىدۇ)، باشقىلار بەزىدە «توخۇ پەيلىرى» دەپمۇ ئاتىلىدۇ. ئادەتتە، خوراز پەيلىرى باشقىچە رەڭدە بولىدۇ. قانداقلا بولمىسۇن، ئوقيا ئېتىش ماھىرى پەي ياكى شۇنىڭغا ئوخشاش ماتېرىيالدىن ياسالغان يۇمىلاق شەكىلنى ئىشلىتىۋاتقان بولسا، ئۇلار ئوخشاش رەڭ يولىنى ئىشلىتىشى مۇمكىن، چۈنكى ئوخشىمىغان بوياقلار ماشىنا يولىغا ئوخشىمىغان قاتتىقلىق ئاتا قىلالايدۇ، نەتىجىدە ئېنىقلىق دەرىجىسى تۆۋەن بولىدۇ. ئوق تۆت بۇلۇڭلۇق بولغاندا، قارشى تەرەپتىكى ئىككى قاپارتما دائىم خوراز پەي بولىدۇ، ئاندا-ساندا يوچۇقلار تەكشى قويۇلمايدۇ.
يېپىشقاقلىقى بەلكىم پارابولىز كېسىلگەن بولۇشى مۇمكىن (سىلىق پارابولى ئەگرى سىزىقتىكى قىسقا پەيلەر) ياكى قالقان كېسىلگەن بولۇشى مۇمكىن (ئادەتتە تار قالقاننىڭ يېرىمىغا ئوخشايدۇ)، ھەمدە دائىم بۇلۇڭغا ئۇلىنىدۇ، يەنى تىك ئۇچار دەپ ئاتىلىدۇ. ئۇچۇۋاتقاندا ئوق. مەيلى يانتۇ ياكى تۈز يۇمىلاق بولسۇن، تەبىئىي قۇلۇلە (قۇش پەيلىرى) ئىشلىتىلگەندە، بارلىق پەيلەرنىڭ قۇشنىڭ بىر تەرىپىدىن كېلىشى ئىنتايىن مۇھىم. ھەددىدىن زىيادە چوڭ بولغان سىزىقچىلار سۆرەشنى گەۋدىلەندۈرۈشكە ئىشلىتىلىدۇ، شۇڭا ئوقنىڭ دائىرىسىنى كۆرۈنەرلىك چەكلەيدۇ. بۇ ئوقيا زۇكام دەپ ئاتىلىدۇ. پەلەمپەينىڭ ئورنىنى ئېلىش ئوقنىڭ ئۇچۇش يولىنى زور دەرىجىدە ئۆزگەرتەلەيدۇ.
Bowstring
[تەھرىرلەش]داكرون ۋە باشقا زامانىۋى ماتېرىياللار ئېغىرلىقى ئۈچۈن يۇقىرى قۇۋۋەت بىلەن تەمىنلەيدۇ ۋە كۆپىنچە زامانىۋى ئوقيالاردا ئىشلىتىلىدۇ. كەندىر ۋە باشقا ئەنئەنىۋى ماتېرىياللار يەنىلا ئەنئەنىۋى ئوقيادا ئىشلىتىلىدۇ. ئوقيا ياساشنىڭ بىر قانچە زامانىۋى ئۇسۇللىرى بار، مەسىلەن «تۈگىمەس ئايلانما» ۋە «Flemish بۇرمىسى». ھەر قانداق تالانى دېگۈدەك ئوقيا قىلىپ ياساشقا بولىدۇ. ئەرەب ئوقيا ئېتىش ئاپتورى ياش، ئورۇق تۆگىنىڭ يوشۇرۇنۇشىنى ئوتتۇرىغا قويدى. نىجالنىڭ داستانىدا ئايالى خالگېرچۇرنىڭ چېچىنى چۈشۈرۈشنى رەت قىلىپ، يولدىشى گۈننار خامۇندارسونغا ئۆلۈم جازاسى بەرگەن.
قوغداش ئۈسكۈنىلىرى
[تەھرىرلەش]
كۆپىنچە زامانىۋى ئوقياچىلار ئوقيا قولنىڭ ئىچىنى يىپنىڭ زەربىسىدىن ساقلاپ قېلىش ۋە كىيىملەرنىڭ ئوقيا ئېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن تىرناق تاقايدۇ (قول قوغدىغۇچى دەپمۇ ئاتىلىدۇ). بىلەيزۈك قولىنى باغلىمايدۇ. بۇ سۆز قورال-ياراغ ئاتالغۇسىدىن كەلگەن بولۇپ، برونېۋىك ياكى بەلگە دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. ناۋاجو خەلقى يۇقىرى زىننەتلەنگەن تىرناقنى ئىقتىدارسىز زىننەت بۇيۇمى قىلىپ تەرەققىي قىلدۇردى. بەزى ئوقياچىلار (ئايال ئوقياچىلارنىڭ ھەممىسى دېگۈدەك) كۆكرەك قىسمىغا قوغداش كىيىمى كىيىدۇ، ئۇلار كۆكرەك كېچىسى ياكى پىلاستىر دەپ ئاتىلىدۇ. ئامازوننىڭ ئەپسانىلىرى ئۇلارنىڭ بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىش ئۈچۈن بىر كۆكرەكنى ئېلىۋەتكەنلىكى ئىدى. روگېر ئەسچام بىر ئوقيا ئېتىشنى تىلغا ئالدى، بەلكىم ئادەتتىن تاشقىرى ئېتىش ئۇسلۇبى بىلەن، ئۇ يۈزىگە خۇرۇم قاراۋۇل كىيگەن بولۇشى مۇمكىن.
سىزىلغان رەقەملەر ئادەتتە خۇرۇم بەتكۈچ، پەلەي ياكى باش بارماق ئۈزۈك تەرىپىدىن قوغدىلىدۇ. تېرە ئاددىي پەلەي ئادەتتە سۆڭەك پەلەيگە ئوخشاش ئىشلىتىلىدۇ. ئوتتۇرا ئەسىردىكى ياۋروپالىقلار بەلكىم پۈتۈنلەي خۇرۇم پەلەي ئىشلەتكەن بولۇشى مۇمكىن.
باش بارماق ياكى موڭغۇل سىزىقىنى ئىشلەتكەن ياۋروئاسىيالىق ئوقياچىلار باش بارمىقىنى قوغدىدى، ئادەتتە ئەرەب ئوقيا ئېتىش ئاپتورىنىڭ سۆزىگە قارىغاندا خۇرۇم بىلەن، ئەمما ھەرخىل قاتتىق ماتېرىياللارنىڭ ئالاھىدە ھالقىسى بىلەنمۇ بار. ساقلىنىپ قالغان نۇرغۇن تۈرك ۋە جۇڭگو مىساللىرى خېلى كۆپ سەنئەت ئەسەرلىرى. بەزىلىرى بەك زىننەتلەنگەن بولۇپ، ئىشلەتكۈچىلەر ئۇنى ئىشلىتىپ ئوقنى بوشىتالمىغان. بەلكىم بۇلار شەخسىي زىننەت بۇيۇملىرى بولۇشى مۇمكىن، شۇڭلاشقا قىممەت، ساقلىنىپ قالغان تېرە ئاساسەن ئىچكى قىممەتكە ئىگە ئەمەس، شۇنداقلا ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ ناچارلىشىدۇ. ياپونىيەنىڭ ئەنئەنىۋى ئوقيا ئېتىشتا ئالاھىدە پەلەي ئىشلىتىلگەن بولۇپ، بۇ تىزمىلارنى سىزىشقا ياردەم بېرىدۇ. [12]
ياردەم بېرىش
[تەھرىرلەش]
قويۇپ بېرىش ياردىمى بىرىكمە ئوقيادىن ئىنچىكە ۋە ئېنىق ئوق چىقىرىش ئۈچۈن لايىھەلەنگەن مېخانىكىلىق ئۈسكۈنە. ئەڭ كۆپ قوللىنىلىدىغان بۇ تىزما بارماق ئارقىلىق ھەرىكەتلىنىدىغان قوزغىتىش مېخانىزىمى ئارقىلىق قويۇپ بېرىلىدۇ، ئوقياچىنىڭ قولىدا تۇتۇلىدۇ ياكى بىلىكىگە باغلىنىدۇ. باشقا بىر تىپتا، ئارقا جىددىيلىك قويۇپ بېرىش دەپ ئاتالغان، ئالدىن بېكىتىلگەن جىددىيلىككە سىزغاندا بۇ تىزما ئاپتوماتىك قويۇپ بېرىلىدۇ.
مۇقىملاشتۇرغۇچ
[تەھرىرلەش]تۇراقلاشتۇرغۇچ ئوقيانىڭ ھەر قايسى نۇقتىلىرىغا ئورنىتىلغان. رىقابەت كۈچىگە ئىگە ئوقيا ئۈسكۈنىلىرى كۆپ ئۇچرايدىغان ئالاھىدە تىرناق بولۇپ، كۆپ خىل تۇراقلاشتۇرغۇچنى ھەر خىل بۇلۇڭلارغا ئورنىتىپ ئوقيانىڭ تەڭپۇڭلۇقىنى ياخشى تەڭشىيەلەيدۇ.
تۇراقلاشتۇرغۇچىلار ئوقيانىڭ تەڭپۇڭلۇقىنى ياخشىلاش ئارقىلىق نىشانغا ياردەم بېرىدۇ. مەنزىرىلىك جاي ، تەۋرىنىش ، ئارام ئېلىش ۋە خەتەرنىڭ لايىھىلىنىشى (ئوقيانىڭ مەركىزى ، ئەگمە قىسمى) ئوقيانىڭ بىر تەرىپىنى ئېغىرلاشتۇرۇۋېتىدۇ. تۇراقلاشتۇرغۇچنىڭ بىر مەقسىتى بۇ كۈچلەرنى يوقىتىش. رېفلىكىس خەتەر لايىھىسى ئۈستۈنكى ئەزانىڭ مەرگەنگە يۆلىنىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بۇ خىل ئەھۋالدا تېخىمۇ ئېغىر بولغان ئالدى تۇراقلاشتۇرغۇچ بۇ ھەرىكەتنى تولۇقلاشنى خالايدۇ. ئەۋرىشىم خەتەر لايىھىسىنىڭ ئەكسىچە رولى بار ، يېنىكرەك مۇقىملاشتۇرغۇچ ئىشلىتىشكە بولىدۇ.
تۇراقلاشتۇرغۇچ شاۋقۇن ۋە تەۋرىنىشنى ئازايتالايدۇ. بۇ ئېنېرگىيەلەر توڭلىغۇچ پولىمېر ، گېلى ، پاراشوك ۋە تۇراقلاشتۇرغۇچ ياساشقا ئىشلىتىلىدىغان باشقا ماتېرىياللار تەرىپىدىن سۈمۈرۈلىدۇ.
تۇراقلاشتۇرغۇچىلار ئوق چىقىرىش جەريانىدا ھەرىكەتكە قارشى تۇرۇش ئۈچۈن ئوقيانىڭ ئىنېرتسىيە ۋاقتىنى ئاشۇرۇش ئارقىلىق كەچۈرۈم ۋە توغرىلىقنى ئۆستۈرىدۇ. ئېغىرلىقى يېنىك بولغان كاربون تۇراقلاشتۇرغۇچنى ئارزۇ قىلىدۇ ، چۈنكى ئۇلار قوشۇلغان ئېغىرلىقنى ئازايتىش بىلەن بىللە ، ئىنېرتسىيە ۋاقتىنى ياخشىلايدۇ.
ئېتىش تېخنىكىسى ۋە شەكلى
[تەھرىرلەش]
ئوقيا ئېتىشنى ئوقۇتۇشنىڭ ئۆلچەملىك ئەھدىنامىسى كۆزنىڭ ھۆكۈمرانلىقىغا ئاساسەن ئوقيانى تۇتۇش. (بىر مۇستەسنا زامانىۋى kyūdō دا بار ، بۇ يەردە بارلىق ئوقياچىلار ئوقيانى سول قولىدا تۇتۇشقا مەشىق قىلىدۇ. قانداقلا بولمىسۇن ، بۇ پىكىرگە ھەممە ئادەم قوشۇلمايدۇ. تېخىمۇ راۋان ، تېخىمۇ كۆپ سۇيۇقلۇق قويۇپ بېرىلسە ئەڭ تەكرار تەكرارلىنىدىغان سۈرەت ھاسىل قىلىدۇ ، شۇڭلاشقا ئوقيا ئۇچۇشىنىڭ تېخىمۇ توغرىلىقىنى تەمىنلىشى مۇمكىن. بەزىلەر ئەڭ قالتىس ماھارەت بىلەن قولنى سىزىپ چىقىرىدىغان ۋە قويۇپ بېرىدىغان قول بولۇشى كېرەك دەپ قارايدۇ. كۆزنى نىشانغا ئىشلىتىشكە بولىدۇ ، ھۆكۈمرانلىق ئورنى ئاز بولغان كۆزنى ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ مەشىق قىلىپ ، ئىشلىتىش ئۈنۈمى تېخىمۇ يۇقىرى بولىدۇ. بۇنىڭغا ياردەم بېرىش ئۈچۈن ، كۆز چاپلىقىنى يېتەكچى كۆزگە ۋاقىتلىق تاقىغىلى بولىدۇ.
ئوقيانى تۇتقان قول ئوقيا قولى ، قولى ئوقيا قولى دەپ ئاتىلىدۇ. قارشى قول سىزىلغان قول ياكى تىزما قول دەپ ئاتىلىدۇ. ئوقيا مۈرىسى ياكى يىپ تىرنىقى دېگەندەك ئاتالغۇلار ئوخشاش ئەھدىنامىگە ئەمەل قىلىدۇ.
ئەگەر كۆزنىڭ ھۆكۈمرانلىقىغا ئاساسەن ئوق چىقىرىش بولسا ، ئوڭ كۆزنى ئاساس قىلغان ئوقيا ئېتىش ئوقلىرى ئادەتتە سول قولى بىلەن ئوقيانى تۇتىدۇ. ئەگەر قولنىڭ نازۇكلىقىغا ئاساسەن ئوق چىقارسا ، ئوقيا ئېتىش كۆزنىڭ ھۆكۈمرانلىق قىلىشىنىڭ قانداق بولۇشىدىن قەتئىينەزەر ، ئەڭ چوڭ نازۇكلۇققا ئىگە قول بىلەن تىزمىنى سىزىدۇ.
زامانىۋى شەكىل
[تەھرىرلەش]ئوقيا ئېتىش ئۈچۈن ئوقياچى ئالدى بىلەن توغرا پوزىتسىيەنى قوللىنىدۇ. بەدەن نىشان ۋە ئوق چىقىرىش لىنىيىسىدە ياكى يېقىن ئەتراپىدا بولۇشى ، پۇتنى مۈرىنىڭ كەڭلىكى بىلەن قويۇشى كېرەك. ئوقيا ئېتىشنىڭ دەسلەپكى قەدەمدىن تېخىمۇ ئىلغار سەۋىيىگە قاراپ تەرەققىي قىلىشىغا ئەگىشىپ ، گەرچە نۇرغۇن كىشىلەر «بىتەرەپ پوزىتسىيە» بىلەن چىڭ تۇرۇشنى تاللىغان بولسىمۇ ، «ئوچۇق پوزىتسىيە» ياكى «يېپىق پوزىتسىيە» قاتارلىق باشقا مەيدانىنى قوللىنىشى مۇمكىن. ھەر بىر ئوقياچىنىڭ ئالاھىدە مايىللىقى بار ، ئەمما كۆپىنچە بۇ ئاتالغۇ ئوقنىڭ سىزىقىدىن ئەڭ يىراق بولغان پۇتنىڭ باشقا پۇتنىڭ يېرىمىدىن يېرىم پۇتقىچە ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىدۇ.
يۈكلەش ئۈچۈن ، ئوقيا يەرگە قارىتىلغان بولۇپ ، تىك يۆنىلىشتە (ئوڭ تەرەپتىكى مەرگەن ئۈچۈن) سەل يۆنىلىشكە توغرىلانغان ھەمدە ئوقنىڭ ئوقيا ئوقيا ئارامگاھى ياكى تەكچىگە قويۇلغان. ئوقنىڭ كەينى ئوقيا بىلەن ئوقياغا يېقىنلاشتۇرۇلغان ( ئوقنىڭ يېقىن ئۇچىغا جايلاشقان كىچىك قۇلۇپ ئېغىزى). بۇ باسقۇچ «ئوقنى چېكىش» دەپ ئاتىلىدۇ. ئۈچ ۋاگون بار تىپىك ئوقلار يۆنىلىشكە قاراپ يۈزلىنىشى كېرەك ، يەنى يەككە خوراز «خوراز پەي» ئوقيادىن يىراقنى كۆرسىتىپ ، ئوقنىڭ ئارام ئېلىشىدىن ئۆتكەندە ئوقنىڭ تازىلىقىنى ياخشىلايدۇ.
بىرىكمە ئوقياغا ئالاھىدە تىپتىكى ئوق ئارام ئېلىش ئورنىتىلغان بولۇپ ، قويۇپ بەرگۈچى دەپ ئاتىلىدۇ ، ئوقيا ئادەتتە ئىشلىتىلىدىغان قويۇپ بېرىش تۈرىنىڭ ئوخشىماسلىقىغا ئاساسەن ، يۇقىرىغا ياكى تۆۋەنگە قارىتىلغان خوراز پەي / يۈك ساندۇقى بىلەن يۈكلىنىدۇ.
ئوقيا ۋە ئوق ئۈچ بارماق بىلەن ياكى مېخانىكىلىق ئوق چىقىرىش ئارقىلىق تۇتۇلىدۇ. ئادەتتە ، بارماق ئېتىش ئۈچۈن كۆرسەتكۈچ بارماق ئوقنىڭ ئۈستىگە ، كېيىنكى ئىككى بارماقنىڭ ئاستىغا قويۇلدى ، گەرچە باشقا بىر قانچە تېخنىكىلارنىڭ دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا ئەگەشكۈچىلىرى بولسىمۇ ، ئەمما ئوقنىڭ ئاستىدىكى ئۈچ بارماق ياكى ئوقنى قىسىش تېخنىكىسى بار. تۇغما ئېتىش مەنزىرىدىن قېچىش تېخنىكىسى بولۇپ ، ئەنئەنىۋى ئوقياچىلار (ئۇزۇن ئوقيا ۋە قايتا-قايتا ئوق چىقارغۇچىلار) تەرىپىدىن ياخشى كۆرىلىدۇ. بۆلۈنگەن بارماق ياكى ئەھۋال ئاستىدا ئۈچ بارماقتا ، بۇ سىزىق ئادەتتە بىرىنچى ياكى ئىككىنچى بوغۇمغا ، ياكى بارماقنىڭ ئۇچىسىغا قويۇلىدۇ. مېخانىكىلىق قويۇپ بېرىش ياردىمى ئىشلەتكەندە ، قويۇپ بېرىش D ھالقىسىغا باغلىنىدۇ.
ئەنئەنىۋى ئوقياغا ئىشلىتىلگەن يەنە بىر خىل تىزما موڭغۇل جەڭچىلىرى ياقتۇرىدىغان تىپ بولۇپ ، «باش بارماق قويۇپ بېرىش» دەپ ئاتالغان. بۇ باش بارماقنى ئىشلىتىپ سىزىقنى سىزىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ، بارماقلار باش بارماقنى ئەگرى قىلىپ بىر ئاز تىرەك قوشىدۇ. تىزمىنى قويۇپ بېرىش ئۈچۈن ، بارماقلار ئېچىلىپ ، باش بارماق بوشاپ ، باش بارماقنىڭ سىيرىلىشىغا يول قويىدۇ. بۇ خىل قويۇپ بېرىشنى ئىشلەتكەندە ، ئوقيا سىزىلغان قول بىلەن ئوقيانىڭ بىر تەرىپىدە ئارام ئېلىشى كېرەك سول قول سىزىش = ئوقيانىڭ سول تەرىپىدىكى ئوق.
ئوقيا ئاندىن ئوقيانى كۆتۈرۈپ ، سىزىقنى سىزىدۇ ، تىك ۋە سەل ئەگمە ئوقيا ئورنىنىڭ ئوخشىمىغان توغرىلىنىشى بار. بۇ دائىم ئوقيا ئېتىش ۋە ئوقيا ئېتىش ئۈچۈن بىر سۇيۇقلۇق ھەرىكەت. بىرىكمە مەرگەنلەر كەمچىلىكىدە ، ئاخىرقى قېتىم ئەتراپىدا ئازراق تەۋرىنىشنى باشتىن كەچۈرىدۇقېلىپ:Convert/in ، بۇ يەردە چەك تارتىش ئېغىرلىقى ئەڭ يۇقىرى بولغاندا - راھەت مۇقىم تولۇق سىزىش ھالىتىگە كىرىشتىن بۇرۇن. ئوقياچى قولنى يۈزگە تارتىپ ، مۇقىم لەڭگەر نۇقتىسىدا يېنىك ئارام ئېلىشى كېرەك. بۇ نۇقتا ئوق چىقىرىشتىن تارتىپ ئوققىچە بىردەك بولۇپ ، ئادەتتە ئېتىلغان ئوق چىقىرىش ئۇسلۇبىغا ئاساسەن ئېغىزنىڭ ، ئېڭەكنىڭ ، مەڭزىنىڭ ياكى قۇلاقنىڭ بۇلۇڭىدا بولىدۇ. ئوقيا ئوقيا قولىنى سىرتقا ، نىشانغا قاراپ تۇتىدۇ. بۇ قولنىڭ تىرنىقىنى ئايلاندۇرۇش كېرەك ، شۇنداق بولغاندا ئىچكى تىرناق يەر يۈزىگە ئۇدۇل كېلىدۇ ، گەرچە ئۇزۇنغا سوزۇلغان تىرناق بار ئوقياچىلار ئىچكى تىرناقنى يەرگە قارىتىشقا مايىل بولسىمۇ ، كورېيە ئوقيا ئېتىش ماھىرى جاڭ يوڭخو بۇنىڭ مىسالى. بۇ بىلەكنى ئوقيا يولىدىن يىراقلاشتۇرىدۇ.
زامانىۋى شەكىلدە ، ئوقيا تىك تىك تۇرۇپ «T» ھاسىل قىلىدۇ. ئوقيانىڭ تۆۋەنكى ترەپەز مۇسكۇلى ئوقنى لەڭگەر نۇقتىسىغا تارتىشقا ئىشلىتىلىدۇ. بەزى زامانىۋى تەكرار ئوقيالارغا مېخانىكىلىق ئۈسكۈنە ئورنىتىلغان بولۇپ ، چېكىش دەپ ئاتىلىدۇ ، ئوقيا ئېتىش توغرا سىزىققا يەتكەندە چېكىش ئاۋازى ھاسىل قىلىدۇ. بۇنىڭغا سېلىشتۇرغاندا ، ئەنئەنىۋى ئىنگلىزچە Longbow مەرگەنلىرى «ئوقيا» غا قەدەم قويىدۇ ، ئوقيا ۋە ئىككى قول قول بىلەن تەڭ كۈچ چىقىرىدۇ ، بولۇپمۇ ئېغىرلىقى تارتىلغان ئوقيانى ئىشلەتكەندە. دىن دىن ئېشىپ كەتتى . ئېغىر دەرىجىدە تىزىپ قويۇلغان ئەنئەنىۋى ئوقيا (قايتا-قايتا ، ئۇزۇن ئوقيا ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش) ئەڭ چوڭ ئېغىرلىقتا تولۇق چەكلەنگەندىن كېيىن دەرھال قويۇپ بېرىلىدۇ ، ھالبۇكى بىرىكمە ئوقيا ئەڭ ئاخىرقى ئېغىرلىق دەرىجىسىگە يېتىدۇ. ، پۈتۈن چەك تارتىشتا ئېغىرلىقنى كۆرۈنەرلىك تۆۋەنلىتىش. بىرىكمە ئوقيا ئەڭ قىسقا ۋاقىت ئىچىدە تولۇق سىزىشتا ئېلىپ بېرىلىپ ، ئەڭ يۇقىرى ئېنىقلىققا ئېرىشىدۇ.
ئوق ئادەتتە سىزىلغان قولنىڭ بارمىقىنى بوشىتىش ( ئوقيا سىزىشقا قاراڭ) ياكى مېخانىكىلىق قويۇپ بېرىش ياردىمى قوزغىتىش ئارقىلىق قويۇپ بېرىلىدۇ. ئادەتتە قويۇپ بېرىش پەقەت قول ھەرىكىتىنى ئىشلىتىشكە ئوخشىمايدىغىنى ، سىزىلغان قولنىڭ قاتتىقلىقىنى ، ئوقيانىڭ بوشىشىنى ۋە ئوقنىڭ كەينى مۇسكۇلنى ئىشلىتىپ كەينىگە يۆتكىلىشىنى مەقسەت قىلىدۇ. ئوقيا ئېتىش ماھىرى يەنە ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە دىققەت قىلىشى ياكى بەدىنىنىڭ كەينىدىن ئەگىشىشى كېرەك ، چۈنكى بۇ شەكىل (تېخنىكا) نىڭ توغرىلىقىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان مەسىلىلەرنى كۆرسىتىپ بېرەلەيدۇ.
نىشانلاش ئۇسۇللىرى
[تەھرىرلەش]
_Page_7_by_Katsushika_Hokusai_1817.png)
ئوقيا ئېتىشنى نىشان قىلىشنىڭ ئاساسلىق ئىككى خىل شەكلى بار: مېخانىكىلىق ياكى مۇقىم كۆرۈنۈش ياكى ئىشلىتىش.
مېخانىكىلىق مەنزىرىلەرنى ئوقياغا چاپلاپ ، نىشانغا ياردەم بېرىدۇ. ئۇلار مىخقا ئوخشاش ئاددىي بولالايدۇ ياكى چوڭايتىش ئارقىلىق ئوپتىكا ئىشلىتەلەيدۇ. ئۇلاردا ئادەتتە بىر سىزىقلىق كۆرۈنۈش (ئارقا كۆرۈنۈش) بار بولۇپ ، ئۇ ئىزچىل لەڭگەر نۇقتىسىغا ياردەم بېرىدۇ. زامانىۋى بىرىكمە ئوقيا سىزىش ئۇزۇنلۇقىنى ئاپتوماتىك چەكلەپ ، ئىزچىل ئوق تېزلىكىنى بېرىدۇ ، ئەنئەنىۋى ئوقيا بولسا سىزىقنىڭ ئۇزۇنلۇقىدا زور ئۆزگىرىش پەيدا قىلىدۇ. بەزى ئوقيا مېخانىكىلىق ئۇسۇللارنى ئىشلىتىپ سىزىشنىڭ ئۇزۇنلۇقىنى بىردەك قىلىدۇ. قاۋاق ئوقياچىلار ئوقيا ئېتىش ماھىرى بىرلا ۋاقىتتا كۆرگەن نىشان ، ئوقيا ، قول ، ئوق ئوق ۋە ئوق ئۇچىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان كۆرۈنۈش رەسىمىنى ئىشلىتىدۇ. مۇقىم «لەڭگەر نۇقتىسى» (بۇ سىزىق يۈزگە ئېلىپ كېلىنگەن ياكى ئۇنىڭغا يېقىنلاشقان) ۋە تولۇق سوزۇلغان ئوقيا قولى بىلەن ، ئوخشاش كۆرۈنۈشتىكى كۆرۈنۈش رەسىمى بىلەن تارتىلغان ئارقا-ئارقىدىن تارتىلغان سۈرەتلەر ئوخشاش نۇقتىغا چۈشىدۇ. بۇنىڭ بىلەن ئوقيا ئېتىش نىشانىنى ئارقا-ئارقىدىن تەڭشەش ئارقىلىق توغرىلىقنى ئەمەلگە ئاشۇرالايدۇ.
زامانىۋى ئوقيا ئۈسكۈنىلىرى ئادەتتە مەنزىرىلىك جايلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. تۇغما نىشاننى ئەنئەنىۋى ئوقيا ئىشلىتىدىغان نۇرغۇن ئوقياچىلار ئىشلىتىدۇ. مېخانىك بولمىغان قويۇپ بېرىشنىڭ ئەڭ كۆپ ئۇچرايدىغان ئىككى شەكلى بارماق ۋە ئۈچتىن تۆۋەن. بۆلۈنگەن بارماقنى نىشانلاش ئوقياچىنىڭ كۆرسەتكۈچ بارماقنى بويۇن ئوقنىڭ ئۈستىگە قويۇشىنى تەلەپ قىلىدۇ ، ئوتتۇرا ۋە ئۈزۈك بارماقلارنىڭ ھەر ئىككىسى ئاستىغا قويۇلدى. ئۈچ ئاستىدىكى نىشان كۆرسەتكۈچ ، ئوتتۇرا ۋە ئۈزۈك بارماقلارنى چەكمە ئوقنىڭ ئاستىغا قويىدۇ. بۇ تېخنىكا ئوقيانىڭ ئارقىنى يېتەكچى كۆزگە يېقىن بولغاچقا ، ئوقيانىڭ ئوقنى تېخىمۇ ياخشى كۆرۈشىگە شارائىت ھازىرلاپ بېرىدۇ ، ھەمدە ئادەتتە «قورال تۇڭى» دەپ ئاتىلىدۇ (قورال بىلەن ئىشلىتىلىدىغان ئورتاق نىشان تېخنىكىسىنى كۆرسىتىدۇ).
قىسقا ئوقيا ئىشلەتكەندە ياكى ئاتتىن ئاتقاندا ، كۆرۈنۈش رەسىمىنى ئىشلىتىش تەس. ئوقيا ئېتىش نىشانىغا قارىسىمۇ بولىدۇ ، ئەمما قورالنى توغرا كۆرۈش ساھەسىگە كىرگۈزمەيلا. نىشان قىلىش ئاندىن قول بىلەن كۆزنى ماسلاشتۇرۇشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ ، بۇ توپنى تاشلىغاندا ئىشلەتكەنگە ئوخشاش ھەرىكەتلىنىش ۋە ماتور-مۇسكۇل ئەستە ساقلاشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. يېتەرلىك مەشىق ئارقىلىق ، بۇنداق ئوقياچىلار ئادەتتە ئوۋ ئوۋلاش ياكى ئۇرۇش ئۈچۈن ياخشى ئەمەلىي توغرىلىقنى قولغا كەلتۈرەلەيدۇ. كۆرۈنۈش رەسىمى يوق نىشان تېخىمۇ تېز سۈرەتكە تارتىشقا يول قويىدۇ ، ئەمما توغرىلىق دەرىجىسى يۇقىرى كۆتۈرۈلمەيدۇ.
تۇغما ئېتىش بىر خىل ئېتىش ئۇسلۇبى بولۇپ ، ئۇ يوشۇرۇن ئاڭنى كونترول قىلىش ئۈچۈن يوشۇرۇن ئاڭ ، تەشەببۇسكارلىق ۋە ماتور / مۇسكۇل ئەستە ساقلاش ئىقتىدارىغا تايىنىدىغان تاياقچە نىشاننى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ ئاتالغۇ مېخانىك ياكى مۇقىم كۆرۈنۈشنى ئىشلەتمىگەن ئوقياچىلارنىڭ ئومۇمىي تۈرىنى كۆرسىتىدۇ.
فىزىكا
[تەھرىرلەش]
زەمبىرەكنى قول بىلەن تاشلىغاندا ، زەمبىرەكنىڭ سۈرئىتىنى تاشلىغۇچىنىڭ مۇسكۇلى خىزمەت قىلىدىغان ھەرىكەت ئېنېرگىيىسى بەلگىلەيدۇ. قانداقلا بولمىسۇن ، ئېنېرگىيە چوقۇم چەكلىك ئارىلىقتا (قولنىڭ ئۇزۇنلۇقى تەرىپىدىن بەلگىلىنىدۇ) ، شۇڭا (زەمبىرەك تېزلىشىۋاتقانلىقى ئۈچۈن) چەكلىك ۋاقىت ئىچىدە تارقىتىلىشى كېرەك ، شۇڭا چەكلەش ئامىلى خىزمەت ئەمەس ، بەلكى كۈچ بولۇپ ، قانچىلىك ئېنېرگىيە قوشقىلى بولىدىغانلىقىنى بەلگىلەيدۇ. چەكلىك ۋاقىت ئىچىدە. مۇسكۇللار ھاسىل قىلغان كۈچ ، كۈچ-تېزلىك مۇناسىۋىتى بىلەن چەكلىنىدۇ ، ھەتتا توك ئىشلەپچىقىرىشنىڭ ئەڭ ياخشى تارىيىش سۈرئىتىدىمۇ ، مۇسكۇل ئاستا-ئاستا ئوخشاش ئارىلىقتا تارىيىپ كەتسە ، مۇسكۇلنىڭ ئومۇمىي خىزمىتى ئۇنىڭ يېرىمىغا يەتمەيدۇ. سۈرئەت ، نەتىجىدە تېزلىكنىڭ تېزلىكى 1/4 گە يەتمەيدۇ.
ئوقيا ئىشلىتىلگەندە، مۇسكۇللار خىزمەتنى تېخىمۇ ئاستا ئورۇندىيالايدۇ، نەتىجىدە تېخىمۇ زور كۈچ ۋە تېخىمۇ چوڭ خىزمەتلەر بولىدۇ. بۇ ئەسەر ئېلاستىكىلىق يوشۇرۇن ئېنېرگىيە سۈپىتىدە ئوقيادا ساقلىنىدۇ، ئوقيا قويۇپ بېرىلگەندە، بۇ ساقلانغان ئېنېرگىيە مۇسكۇللار يەتكۈزگەنگە قارىغاندا تېزرەك ئوققا تارقىتىلىدۇ، نەتىجىدە تېزلىك تېخىمۇ يۇقىرى بولىدۇ، شۇڭا تېخىمۇ يىراق بولىدۇ. بۇ جەريان پاقا تەرىپىدىن ئىشلىتىلگەن بولۇپ، ئېلاستىك يۈزلىنىش ئارقىلىق سەكرەش ئارىلىقىنى ئاشۇرىدۇ. ئوقيا ئېتىشتا، بىر قىسىم ئېلاستىك ئۆسمە ئارقىلىق تارقىلىپ، ئوقيا ئېتىلغاندا قويۇپ بېرىلگەن ئومۇمىي مىقدار تۆۋەنلەيدۇ. قالغان ئېنىرگىيەدىن بەزىلىرى ئوقيا ۋە ئوقيانىڭ ئەزالىرى تەرىپىدىن نەملىنىدۇ. ئوقنىڭ ئېلاستىكىلىقىغا ئاساسەن، بىر قىسىم ئېنېرگىيەمۇ ئوقنى قىسىش ئارقىلىق سۈمۈرۈلىدۇ، بۇنىڭدىكى ئاساسلىق سەۋەب ئوقيانىڭ قويۇپ بېرىلىشى ئوق ئوق بىلەن ناھايىتى ئاز ماسلاشقانلىقتىن، ئۇنىڭ بىر تەرەپكە ئېغىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. چۈنكى ئوقيا ئېتىش ئوقيانىڭ بارمىقىنى ئاچقاندىن تېز بولىدۇ، نەتىجىدە ئوقيانىڭ كۈچى ۋە سۈرئىتى ئېچىلىش بارمىقىدىن تارتىپ چىقىرىۋەتكەنلىكتىن، بىر قىسىم يان تەرەپ ھەرىكەتلىرى تىزغا يەتكۈزۈلىدۇ، شۇڭلاشقا ئوق ئوق.
قويۇپ بېرىش ياردەم مېخانىزمى بولغان تەقدىردىمۇ، بۇ ئۈنۈملەرنىڭ بەزىلىرى ئادەتتە ئۇچرايدۇ، چۈنكى بۇ تىزما مېخانىزىمنىڭ ساقلاپ قېلىنغان قىسمىدىن تېز بولىدۇ. بۇ ئوقنى ئۇچۇۋاتقاندا تەۋرەيدۇ - ئۇنىڭ مەركىزى بىر تەرەپكە، ئاندىن يەنە بىر قېتىم تەكرارلىنىپ، ئوقنىڭ ئۇچۇشىغا ئەگىشىپ تەدرىجىي ئازىيىدۇ. قويۇپ بېرىلگەن ئوقنىڭ يۇقىرى سۈرئەتلىك سۈرەتلىرىدە بۇ ئېنىق كۆرۈندى. قۇرۇق ئېتىشتا بۇ ئېنېرگىيە يۆتكەشنىڭ بىۋاسىتە ئۈنۈمىنى ئېنىق كۆرگىلى بولىدۇ. قۇرۇق ئوق چىقىرىش ئوقيانى ئوقسىز قويۇپ بېرىشنى كۆرسىتىدۇ. ساقلانغان يوشۇرۇن ئېنېرگىيىنى قوبۇل قىلىدىغان ئوق يوق بولغاچقا، بارلىق ئېنېرگىيە دېگۈدەك ئوقيادا قالىدۇ. بەزىلەر قۇرۇق ئوق چىقىرىشنىڭ ئوقياغا يېرىلىش ۋە سۇنۇق قاتارلىق جىسمانى جەھەتتىن زىيان ئېلىپ كېلىشى مۇمكىنلىكىنى ئوتتۇرىغا قويدى، كۆپىنچە ئوقيالار كۆپ مىقداردا ئېنېرگىيە قۇرۇتۇش ھاسىل قىلىش ئۈچۈن مەخسۇس ياسالمىغاچقا، ھەرگىز قىلماسلىق كېرەك.
زامانىۋى ئوقلار بەلگىلىك «ئومۇرتقا» ياكى قاتتىقلىق دەرىجىسىگە ماسلاشتۇرۇلغان بولۇپ، ماسلىشىشچان جانلىقلىقنى ساقلاپ قالىدۇ، شۇڭلاشقا نىشاننىڭ توغرىلىقىنى ساقلايدۇ. بۇ ئەۋرىشىم كۆڭۈلدىكىدەك ئالاھىدىلىككە ئايلىنالايدۇ، چۈنكى، ئوقنىڭ ئومۇرتقىسى ئوقيا (تىزما) نىڭ تېزلىنىشى بىلەن ماسلاشقاندا، ئوقيا ئوقيا ۋە ھەر قانداق ئوق ئارام ئېلىش ئەتراپىدا ئېگىلىدۇ ياكى ئەۋرىشىم بولىدۇ، نەتىجىدە ئوق ۋە ئېغىش قاتارلىقلار. توسالغۇسىز ئۇچۇش. بۇ ئىقتىدار ئوقياچىنىڭ زىددىيىتى دەپ ئاتالغان. ئۇ توغرىلىقنى ساقلايدۇ، چۈنكى ئەگەر ئوقنىڭ بىر قىسمى قويۇپ بېرىشكە بىر قاراپلا ئۇرۇلسا، بەزى ماسلاشماسلىقلار كېلىپ چىقىدۇ، زامانىۋى ئۈسكۈنىلەرنىڭ ئېسىل توغرىلىقى ئەمەلگە ئاشمايدۇ.
ئوقنىڭ توغرا ئۇچۇشى ئۇنىڭ ئېغىشىغا باغلىق. ئوقيا ئىشلەپچىقارغۇچى («فلېتچېر») ئوق چىقىرىشنى ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئوقنىڭ ئۆز ئوقىدا ئايلىنىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بۇ كەچلىك بېسىمنىڭ توغرىلىنىشى ئارقىلىق توغرىلىق دەرىجىسىنى ئۆستۈرىدۇ، بولمىسا ئوقيا ئېتىلغاندىن كېيىن ئوقنىڭ ئىختىيارى يۆنىلىشتە ھاۋادا «ئايلىنىشى» نى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. ئەستايىدىللىق بىلەن ياسالغان ئوق بولسىمۇ، ئازراق مۇكەممەل بولماسلىق ياكى ھاۋا ھەرىكىتى ھاۋا ئېقىمىدىكى بىر قىسىم تەڭپۇڭسىز داۋالغۇشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. نەتىجىدە، ئايلىنىش بۇ خىل داۋالغۇشنى تەڭلەشتۈرىدۇ، بۇ ئومۇمىي جەھەتتىن ئۇچۇشنىڭ كۆزلىگەن يۆنىلىشىنى يەنى توغرىلىقىنى ساقلايدۇ. بۇ ئايلىنىشنى مىلتىق ئوقنىڭ تېز سۈرئەتلىك گىروسكوپ ئايلىنىشى بىلەن ئارىلاشتۇرۇۋېتىشكە بولمايدۇ. ئايلىنىشنى قوزغاشقا ئورۇنلاشتۇرۇلمىغان تەكشىلىك يەنىلا ئوقنىڭ كۆزلىگەن ساياھەت يۆنىلىشىدىن يانغان ۋاقىتتا ئەسلىگە كەلتۈرۈش سۆرەشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئارقىلىق توغرىلىقنى ياخشىلايدۇ.
ئوقيا ۋە ئوقنى كەشىپ قىلىشنىڭ يېڭىلىق يارىتىش تەرىپى ئوقنىڭ ئىنتايىن كىچىك رايونغا يەتكۈزۈلگەن توك مىقدارى. ئۇزۇنلۇق بىلەن كېسىشمە بۆلەك رايونىنىڭ غايەت زور نىسبىتى تېزلىك بىلەن قوشۇلۇپ، قورال كەشىپ قىلىنغانغا قەدەر ئوقنى باشقا بارلىق قوراللارغا قارىغاندا كۈچلۈك قىلدى. ئوقيا پروگراممىغا ئاساسەن كۈچ تارقىتالايدۇ ياكى مەركەزلەشتۈرەلەيدۇ. مەسىلەن، ئەمەلىي ئوقيانىڭ زەخىملىنىش خەۋپىنى ئازايتىش ياكى سىڭىپ كىرىشنى چەكلەش ئۈچۈن تېخىمۇ كەڭ رايونغا كۈچ تارقىتىدىغان تۇتۇق ئۇچى بار. ئوتتۇرا ئەسىردە ساۋۇتنى تېشىش ئۈچۈن لايىھەلەنگەن ئوقلار ئىنتايىن تار ۋە ئۆتكۈر ئۇچى («بوغما يىلان») ئارقىلىق كۈچنى مەركەزلەشتۈرگەن. ئوۋغا ئىشلىتىلىدىغان ئوقلار تار ئۇچى («كەڭ بەلۋاغ») نى ئىشلىتىپ، تېخىمۇ كېڭىيىدۇ، ھەم سىڭىپ كىرىش ۋە چوڭ جاراھەتنى ئاسانلاشتۇرىدۇ.
ئوۋچىلىق
[تەھرىرلەش]
ئوقيا ئېتىش ئارقىلىق ئويۇن ھايۋانلىرىنى ئېلىش «ئوقيا ئوۋلاش» دەپ ئاتىلىدۇ. ئوقيا ئوۋلاش قورال بىلەن ئوۋ ئوۋلاش بىلەن روشەن پەرقلىنىدۇ، چۈنكى ئىنسانلارنىڭ ئۆلتۈرۈلۈشىگە كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن ئوۋچى بىلەن ئولجىنىڭ ئارىلىقى تېخىمۇ قىسقا بولۇشى كېرەك. شۇڭلاشقا ئوقيا ئوۋلاش ماھارىتى ۋە ئەمەلىيىتى مەيلى ئوۋ ئوۋلاش، قوغلاش ياكى قارىغۇ ياكى دەرەخ ئورنىدا ساقلاپ تۇرۇش بولسۇن، ئولجىغا ئىنتايىن يېقىن مۇئامىلە قىلىشنى تەكىتلەيدۇ. ئامېرىكىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان نۇرغۇن دۆلەتلەردە چوڭ-كىچىك ئويۇنلارنى ئوقيا ئوۋلاش قانۇنلۇق. ئوقيا ئوۋچىلىرى ئادەتتە قارا پاراشوك، مىلتىق ياكى مىلتىق قاتارلىق باشقا ئوۋ ئوۋلىرىغا رۇخسەت قىلىنغاندىن ئۇزۇن پەسىللەردىن ھۇزۇرلىنىدۇ. ئادەتتە، بىرىكمە ئوقيا ئۇزۇن ئوق ياكى قايتا ئوقياغا ئوخشىمايدىغىنى، ئۇلارنى ئىگىلەشكە بىر قەدەر قىسقا بولغانلىقتىن، چوڭ ئويۇن ئوۋلاشقا ئىشلىتىلىدۇ. بۇ بىرىكمە ئوقيا تالالىق كۆرۈش مەنزىرىسى، تۇراقلاشتۇرغۇچ ۋە باشقا قوشۇمچە زاپچاسلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى مۇمكىن. ئوقيا ۋە ئوق ئىشلىتىپ بېلىق تۇتۇش « ئوقيا بېلىق تۇتۇش » دەپ ئاتىلىدۇ.
زامانىۋى رىقابەتچى
[تەھرىرلەش]رىقابەتچى ئوقيا ئېتىش بەلگىلەنگەن ئارىلىق ياكى ئارىلىقتىن توغرىلىق ئۈچۈن نىشانغا قارىتىپ ئوق چىقىرىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بۇ دۇنيادىكى ئەڭ ئالقىشقا ئېرىشكەن ئوقيا ئېتىش شەكلى بولۇپ، ئوقيا ئېتىش دەپ ئاتىلىدۇ. ياۋروپا ۋە ئامېرىكىدا ئالاھىدە ئالقىشقا ئېرىشكەن شەكىل بولسا ئوقيا ئېتىش بولۇپ، ئادەتتە ئورمانلىقتا ھەر خىل ئارىلىقلارغا قويۇلغان نىشانلارغا قارىتىلغان. ئامېرىكىدىكى رىقابەت كۈچىگە ئىگە ئوقيا ئېتىش ئامېرىكا ئوقيا ئېتىش ۋە دۆلەتلىك مەيدان ئوقيا ئېتىش جەمئىيىتى (NFAA) تەرىپىدىن باشقۇرۇلىدۇ، بۇ ئوقۇتقۇچىلارمۇ گۇۋاھنامە بېرىدۇ.
پارا ئوقيا ئېتىش مېيىپ تەنھەرىكەتچىلەرگە ئوقيا ئېتىشنىڭ ماسلىشىشى بولۇپ، دۇنيا ئوقيا ئېتىش بىرلەشمىسى (WA) تەرىپىدىن باشقۇرۇلىدۇ، يازلىق مېيىپلار ئولىمپىك تەنھەرىكەت مۇسابىقىسىنىڭ بىر تۈرى. ئوقيا ئېتىشنىڭ يەنە بىر قانچە تونۇلمىغان ۋە تارىخى شەكىللىرى، شۇنداقلا ئوقيا ئېتىشتىكى يېڭى ئويۇنلار ۋە ئۇچۇش ئوقيا ئېتىش قاتارلىقلار بار، بۇنىڭدىكى مەقسەت ئەڭ يىراق ئارىلىقنى ئېتىش.
- ↑ Paterson Encyclopaedia of Archery p. 17
- ↑ The noun "toxophilite", meaning "a lover or devotee of archery, an archer" derives from Toxophilus by Roger Ascham —"imaginary proper name invented by Ascham, and hence title of his book (1545), intended to mean 'lover of the bow'." "toxophilite, n." Oxford English Dictionary. Second edition, 1989; online version November 2010. <http://www.oed.com:80/Entry/204131>; accessed 10 March 2011. Earlier version first published in New English Dictionary, 1913.
- ↑ « La grotte du Bichon, un site préhistorique des montagnes neuchâteloises », Archéologie neuchâteloise 42, 2009.
- ↑ Book of the Later Han "句驪一名貊耳有別種依小水為居因名曰小水貊出好弓所謂貊弓是也"
- ↑ نەقىل ئېلىنغان خاتالىق: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedChinaEnemies - ↑ Bows and arrows: deadly weapons of rural Kenya's war. Njoro, Kenya (AFP) 2 February 2008 http://www.spacewar.com/reports/Bows_and_arrows_deadly_weapons_of_rural_Kenyas_war_999.html accessed 21 July 2012
- ↑ Peace and Poison Arrows in Kenya. By Alexis Okeowo/Nairobi Friday, 29 February 2008. accessed 21at July 2012
- ↑ THE NATIONAL DISASTER IN SAD PICTURES! https://web.archive.org/web/20220304130250/http://www.ogiek.org/election-war/election-war-4.htm accessed 21 July 2012
- ↑ 1910 Spalding Official Archery Guide, Spalding Athletic Library & Library of Congress. Retrieved Dec 11, 2020
- ↑ Bertalan, Dan. Traditional Bowyers Encyclopedia: The Bowhunting and Bowmaking World of the Nation's Top Crafters of Longbows and Recurves, 2007. p. 73.
- ↑ Digital illustration of skilled archer Arjuna aiming arrow at fish hung from revolving wheel above by Doring Kindersley, Fine Art America
- ↑ Elmer, R. P. Target Archery (1952), pp. 345–349
- Enea Bianchi، « ئوقيا ئېتىش پەلسەپىسى »، ئاممىباب تەكشۈرۈشتە، 2-توم، 2021-يىل، 22-37-بەتلەر.
- فورد، خوراس (1887) لوندون ئوقيا ئېتىش نەزەرىيىسى ۋە ئەمەلىيىتى : لوڭمانس، يېشىل
- ئېلمېر، روبېرت پ. (روبېرت پوتتېر) (1917) ئامېرىكا ئوقيا ئېتىش ئۇزۇن ئوقيا كولۇمبۇس بىلەن ئوق چىقىرىش سەنئىتىنىڭ Vade Mecum، OH: ئامېرىكا دۆلەتلىك ئوقيا ئېتىش جەمئىيىتى
- خەنسارد، جورج ئاگار (1841) ئوقيا ئېتىش كىتابى: قەدىمكى ۋە زامانىۋى سەنئەتنىڭ تولۇق تارىخى ۋە ئەمەلىيىتى. . . London: HG Bohn
- خارگروۋ، ئېلى (1792) ئوقيا ئېتىشنىڭ ئانېكتوتلىرى ئەڭ دەسلەپكى دەۋرلەردىن 1791-يىلغىچە. جۈملىدىن قەدىمكى ۋە ھازىرقى زاماندىكى ئەڭ داڭلىق ئوقيا ئېتىش خاتىرىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ خانتىڭتوندىكى روبېرت فىتز-ئوت ئېرلنىڭ ھاياتىدىكى بىر قىسىم قىزىقارلىق ئالاھىدىلىكلەر بىلەن، سەت گەپلەر بىلەن روبىن ھۇد دەپ ئاتىلىدۇ. . . . نيۇيورك: E. Hargrove ئۈچۈن نەشر قىلىنغان، كىتاب ساتقۇچى، Knaresbro '(كېيىنكى نەشرى: نيۇيورك، 1845-يىلى ۋە فاكىسما بېسىش، لوندون: Tabard Press، 1970).
- Heath, EG & Chiara, Vilma (1977) بىرازىلىيە ھىندىستان ئوقيا ئېتىش: بىرازىلىيەلىك ھىندىستانلىقلارنىڭ ئوقيا ئېتىشنىڭ دەسلەپكى ئېتنو-زەھەرلىك تەتقىقاتى . مانچېستېر: سىمون ئوقيا فوندى جەمئىيىتى
- Johnes, Martin. ئەنگىلىيە ۋە ۋېلىشتىكى ئوقيا ئېتىش، رومانتىكىلىق ۋە سەرخىل مەدەنىيەت، 1780 - 1840، 89، 193 - 208.
- كلوپستېگ، پائۇل (1963) ئامېرىكا ۋاشىنگىتوندىكى ئوقيا ئېتىشنىڭ تەدرىجىي تەرەققىياتىدىكى بىر باب : سىمىسون ئىلمىي جەمئىيىتى
- كۆل، فرېد ۋە رايت، خال (1974) ئوقيا ئېتىشنىڭ بىبلىئوگرافىيىسى: ئوقيا، ئۇرۇش ۋە كۆڭۈل ئېچىش ئۈچۈن ئوقيانى ئىشلىتىش توغرىسىدىكى 5000 پارچە ماقالە، كىتاب، كىنو، قوليازما، ژۇرنال ۋە تېزىسنىڭ مۇندەرىجە مۇندەرىجىسى. بۈگۈنكى كۈن . مانچېستېر: سىمون ئوقيا فوندى جەمئىيىتى
- مورس، ئېدۋارد (1922) ماسساچۇسېتس شىتاتىنىڭ سالېم ئوقيا قويۇپ بېرىش ھەققىدىكى قوشۇمچە خاتىرىلىرى : Peabody مۇزېيى
- پاپا، ساكسون (1925) ئوقيا ۋە ئوقيا بىلەن ئوۋ ئوۋلاش نيۇ-يورك: GP Putnam نىڭ ئوغۇللىرى
- پاپا، ساكتون (1918) ياخى ئوقيا ئېتىش بېركلېي: كالىفورنىيە ئۇنۋېرسىتىتى نەشرىياتى
- تومپسون، ماۋرىس (1878) ئوقيا ئېتىش سېھرىگەرلىكى: ئوقيا ئېتىشنىڭ تولۇق قوللانمىسى نيۇ-يورك: Scribner & Sons
- FITA ئۇسلۇبىدىكى ئوقيا ئېتىش نىشانى ئوقيا ۋە ئوقيا نىشانى
- ئەنئەنىۋى Bowyer نىڭ ئىنجىل . [Azle, TX]: Bois d'Arc Press; نيۇ-يورك، نيۇ-يورك: Lyons & Burford تەرىپىدىن تارقىتىلغان
- ئەنئەنىۋى Bowyer نىڭ ئىنجىل توم 1. 1992. ISBN 1-58574-085-3
- ئەنئەنىۋى Bowyer نىڭ ئىنجىل 2-توم 1992-يىل. ISBN 1-58574-086-1
- ئەنئەنىۋى Bowyer نىڭ ئىنجىل 3-توم 1994-يىل. ISBN 1-58574-087-X ;
- ئەنئەنىۋى Bowyer نىڭ ئىنجىل 4-توم. The Lyons Press, 2008. ISBN 978-0-9645741-6-8
 |
Wikimedia Commons has media related to: ئوقياچىلىق |
- Archery at Curlie
- Paralympic archery at IPC web site
- USA Archery is the National Governing Body
مەنبەلەر
[تەھرىرلەش]
|
بۇ ماددا بىر دەسلەپكى نۇسخىدۇر، بۇ ماددىنى كېڭەيتىش ياكى ئالاھىدە دەسلەپكى نۇسخا قېلىپلىردىن بىرنى قويۇپ ۋىكىپېدىيەگە توھپە قوشالايسىز. |